Η ευγένεια είναι ένα χαρακτηριστικό που συχνά παρεξηγείται. Οι άνθρωποι εύκολα ερμηνεύουν την ευγένεια ως αδυναμία, και συχνά οι ευγενικοί άνθρωποι παρεξηγούνται ή και παραμελούνται. Οι πιο ευγενικοί άνθρωποι-όσοι είναι πραγματικά καλόκαρδοι και δεν προσποιούνται, συχνά επιδεικνύουν συμπεριφορές που μπορεί να παρερμηνεύονται από τους άλλους. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 9 συχνές συμπεριφορές ανθρώπων που γίνονται θέμα παρεξήγησης και παρανόησης.
Οι 9 ευγενικές συμπεριφορές που παρερμηνεύονται
Δίνουν προτεραιότητα στους άλλους
Ζητούν συγγνώμη ακόμη και όταν δεν χρειάζεται
Έχουν ενσυναίσθηση προς όλους
Είναι γενναιόδωροι με τον χρόνο τους
Έχουν υπομονή και κατανόηση
Συγχωρούν εύκολα
Βλέπουν την καλή πλευρά των ανθρώπων
«Ξεβολεύονται» για να βοηθήσουν τους άλλους
Διατηρούν την αισιοδοξία τους
Δίνουν προτεραιότητα στους άλλους
Οι άνθρωποι με καλοσύνη και ευγένεια κάνουν τους άλλους προτεραιότητα. Δεν το κάνουν επειδή θέλουν να δείξουν πόσο καλοί ή αλτρουιστές είναι, αλλά γιατί πραγματικά ενδιαφέρονται για την ευημερία των άλλων ανθρώπων και η ευτυχία τους εξαρτάται από την ευτυχία των άλλων. Δυστυχώς, αυτή η συμπεριφορά θεωρείται συχνά δεδομένη ή μπορεί οι άλλοι να τους θεωρήσουν ‘κορόιδα’. Έτσι, μπορεί να έχουν από αυτούς υπερβολικές προσδοκίες, χωρίς να ενδιαφέρονται για τις δικές τους ανάγκες ή συναισθήματα. Μην ξεχνάτε πως, το γεγονός ότι κάποιος έχει την ευγένεια να σας δώσει προτεραιότητα, δεν σημαίνει ότι είναι αυτονόητο ή ότι είναι υποχρεωμένος να το κάνει. Η ευγένεια πρέπει πάντα ν’ αναγνωρίζεται και να εκτιμάται και όχι να θωρείται δεδομένη.
Ζητούν συγγνώμη ακόμη και όταν δεν χρειάζεται
Όσοι είναι από τη φύση τους ευγενικοί, δεν ζητούν συγγνώμη επειδή έχουν κάνει λάθος, αλλά γιατί θέλουν να διατηρήσουν την αρμονία και ν’ αποφύγουν τη σύγκρουση. Η προστασία της ηρεμίας είναι μία σταθερή προτεραιότητα των ευγενικών ανθρώπων. Δυστυχώς, αυτή η συμπεριφορά ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις και οι άλλοι να θεωρούν ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν τη σύγκρουση επειδή δεν θέλουν ν’ αναλάβουν ευθύνες.
Έχουν ενσυναίσθηση προς όλους
Ενσυναίσθηση είναι η σπάνια ικανότητα των ευγενικών ανθρώπων να καταλαβαίνουν και να συμμερίζονται τα συναισθήματα των άλλων. Η ενσυναίσθηση είναι συχνό γνώρισμα των ευγενικών και καλόκαρδων ανθρώπων. Βάζουν τον εαυτό τους στη θέση των άλλων, αποκρίνονται με καλοσύνη και συμπόνοια, ακόμη και προς όσους δεν το αξίζουν πάντα. Ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι που παρερμηνεύουν την ενσυναίσθηση και τη θεωρούν ως δείγμα αφέλειας. Μπορεί ακόμη να την αντιμετωπίζουν και με καχυποψία.
Είναι γενναιόδωροι με τον χρόνο τους
Οι ευγενικοί άνθρωποι είναι η επιτομή της υποστήριξης και της γενναιοδωρίας. Είναι πάντα εκεί και πρόθυμοι να βοηθήσουν. Είναι εκείνοι που κάνουν πίσω τις δικές τους ανάγκες για να βοηθήσουν εκείνον που το χρειάζεται. Όμως κάποιοι μπορεί να παρεξηγούν αυτή τη στάση και να θεωρήσουν ότι έχουν να κάνουν με αφελές άτομο. Η αλήθεια όμως είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πραγματικά καλή καρδιά.
Έχουν υπομονή και κατανόηση
Η υπομονή είναι μία σπουδαία αρετή την οποία οι περισσότεροι πασχίζουν να καλλιεργήσουν, αλλά κάποιοι γεννιούνται με αυτή. Οι ευγενικοί άνθρωποι καταλαβαίνουν και σέβονται το ότι, καθένας έχει τις ανάγκες του, τον δικό του ρυθμό και τις προσωπικές του προτεραιότητες στη ζωή. Είναι εκείνοι που θα συμπαρασταθούν στους άλλους, που θ’ ακούσουν τις ανησυχίες τους χωρίς κριτική και αυτοί που θα δώσουν παρηγοριά και επιβεβαίωση. Ένας άνθρωπος με ευγένεια δεν θα σε πιέσει, δεν θα σε κάνει να νιώσεις ότι είσαι βάρος. Μπορεί ωστόσο, η υπομονή τους να θεωρηθεί ως παθητικότητα ή απουσία φιλοδοξίας. Οι άλλοι μπορεί να παρερμηνεύσουν την υπομονή ως απάθεια.
Συγχωρούν εύκολα
Η δυνατότητα να συγχωρούν είναι η μεγαλύτερη αρετή των ευγενικών ανθρώπων. Όλοι είμαστε άνθρωποι και κανείς δεν είναι τέλειος. Όμως, όσοι διακρίνονται από ευγένεια ψυχής, βλέπουν στους άλλους το θετικό, το καλό, τις δυνατότητες. Κοιτούν πέρα από τα λάθη και τα ελαττώματα των ανθρώπων. Δυστυχώς, η ευκολία που δείχνουν στο να συγχωρούν, παρερμηνεύεται ως έλλειψη αυτοεκτίμησης. Ωστόσο, η δυνατότητα να συγχωρούν δεν είναι αδυναμία-αντίθετα, είναι το αποτέλεσμα της απεριόριστης ευγένειας και της ακλόνητης πίστης τους στην ανθρώπινη φύση.
Βλέπουν την καλή πλευρά των ανθρώπων
Οι ευγενικοί άνθρωποι έχουν μεγαλώσει μαθαίνοντας ότι οι άνθρωποι έχουν και την καλή τους πλευρά και σ’ αυτήν έχουν συνηθίσει να εστιάζουν. Ξέρουν καλά ότι όλοι παλεύουν με κάτι και όλοι προσπαθούν για το καλύτερο που μπορούν. Στο ίδιο μήκος κύματος, οι ευγενικοί άνθρωποι έχουν αυτήν την μοναδική ικανότητα να βλέπουν τον καλό εαυτό των άλλων ανθρώπων. Εστιάζουν στα δυνατά σημεία, στις ικανότητες και όχι στα ελαττώματα και τα λάθη τους. Η προοπτική τους αυτή ωστόσο μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις, κάνοντας ορισμένους να θεωρούν ότι είναι αφελείς, ότι πετούν στα σύννεφα και ότι ζουν στον κόσμο τους.
«Ξεβολεύονται» για να βοηθήσουν τους άλλους
Οι άνθρωποι με ευγένεια είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν τους άλλους, όμως συχνά οδηγούνται σε παρανοήσεις. Το ειλικρινές τους ενδιαφέρον μπορεί να παρεξηγηθεί ως κρυφή συμφεροντολογία ή, ως ανάγκη επιβεβαίωσης.
Άλλοι, μπορεί να θεωρήσουν την προθυμία τους να βοηθήσουν ως σημάδι αδυναμίας, θεωρώντας έτσι ότι μπορεί να τους εκμεταλλευτούν. Μάλιστα, στις πιο εγωκεντρικές κουλτούρες, η προσφορά βοήθειας θεωρείται ως σημάδι αδυναμίας. Ως εκ τούτου, όσοι δίνουν πάντα ένα χέρι βοηθείας, καμιά φορά πέφτουν θύματα λανθασμένων υποθέσεων ή αμφιβολιών.
Διατηρούν την αισιοδοξία τους
Οι αυθεντικά ευγενικοί άνθρωποι, πάντα προσπαθούν να διατηρούν την αισιοδοξία τους. Ακόμη και στις αντιξοότητες, πάντα επιλέγουν να εστιάσουν στα θετικά και τα μαθήματα που έχει να τους προσφέρει κάθε κατάσταση και κάθε δυσκολία. Μπορεί η αισιοδοξία τους να μοιάζει άκαιρη ή μη ρεαλιστική όμως η θετικότητά τους δεν προέρχεται από την άγνοια, αλλά είναι μία συνειδητή επιλογή: προτιμούν να διατηρούν την ελπίδα και την αισιοδοξία τους. Άλλωστε, αυτή τους η συμπεριφορά είναι που τους κάνει πηγή ευγένειας και έμπνευσης. Μην ξεγελιέστε ωστόσο και μην θεωρήσετε ότι η αισιοδοξία τους σημαίνει ότι δεν έχουν προβλήματα. Όμως, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίον επιλέγουν ν’ αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, εστιάζοντας στη δυνατότητα προόδου και βελτίωσης.
Σημασία έχει η κατανόηση
Αν είστε και εσείς ένας άνθρωπος με μεγάλη καρδιά και αυθεντική ευγένεια, μην το θεωρήσετε ποτέ ως αδυναμία. Το αντίθετο, αυτή είναι η δύναμή σας. Όσο και αν ορισμένοι θα παρερμηνεύουν την ευαισθησία σας ως αφέλεια, μην πτοήστε.
Είστε προικισμένοι με το μοναδικό δώρο να μπορείτε να καταλαβαίνετε τους άλλους, να δημιουργείτε ουσιαστικούς δεσμούς και να συμμερίζεστε τους άλλους. Συνεχίστε να ακτινοβολείτε, να συναισθάνεστε και να γνωρίζετε ότι η ευγένειά σας, όσο και αν παρεξηγείται, είναι φάρος ελπίδας και καλοσύνης μέσα σ’ έναν ζοφερό και χαοτικό κόσμο. Ο κόσμος αυτός χρειάζεται ανθρώπους με ζεστασιά και ευγένεια.
Φαίνεται ότι η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη από διαμεσολαβημένες, αλλά και διαμεσο-λαβωμένες επικοινωνίες κάτι που ενισχύεται επιπροσθέτως μέσα από τις αλληλεπιδράσεις μας σε όλα τα πιθανά κοινωνικά μέσα δικτύωσης που χρησιμοποιούμε. Εκεί παρατηρείται επίσης ένα φαινόμενο που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις πλέον και είναι τα κακεντρεχή σχόλια και οι κάθε είδους προσβολές. Φυσικά το φαινόμενο αυτό των προσβολών είναι τόσο παλιό όσο και η κοινωνικοποίηση των ανθρώπων, ωστόσο στην εποχή μας έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Σε αυτό συμφωνούν τόσο οι ψυχολόγοι, όσο και οι ειδικοί του κοινωνικού και του τεχνολογικού ιστού, ενόσω τελευταία όλο και περισσότερες πλατφόρμες στο διαδίκτυο αλλάζουν την πολιτική τους και αναπροσαρμόζονται ώστε να περιορίσουν τις ύβρεις και τα απρεπή σχόλια των χρηστών τους. Ζούμε σε μια εποχή που οι προσβολές διανέμονται τόσο ελεύθερα που απειλούν την οικονομική βιωσιμότητα των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι το Twitter.
Πράγματι, το Twitter εξέδωσε πρόσφατα έναν κώδικα συμπεριφοράς για τους χρήστες, που έχει σχεδιαστεί για να αποκλείει τους χειρότερους παραβάτες. Άλλοι ιστότοποι όπως το Facebook ακολούθησαν γρήγορα το παράδειγμά τους και αναζητούν νέα μέτρα για τη διαχείριση αυτών των χρηστών που παραβαίνουν το κανονιστικό πλαίσιο.
Για όσους απολαμβάνουν να διανέμουν προσβολές, το διαδίκτυο είναι (ακόμη) ένα τέλειο περιβάλλον που μπορεί να προσφέρει την άνεση και την ασπίδα της ανωνυμίας, μαζί με την απουσία συνεπειών. Ένα ερώτημα είναι εάν αυτή η συχνότητα των προσωπικών επιθέσεων με κακό κίνητρο θα οδηγήσει σε ένα κύμα της αυξανόμενης κριτικής και ύβρεων ή θα υποκύψει στους κοινωνικούς ελέγχους;
Οι διαδικτυακές κοινότητες ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις καταστροφικές συνέπειες της ανοχής των αυξανόμενων θερμόαιμων χρηστών, των τρολ και των βανδάλων ανάμεσά τους. Για αυτόν το λόγο θεσπίζουν μηχανισμούς ομαδικής τιμωρίας με βάση τους οποίους εντοπίζονται και αποκλείονται όσοι παραβιάζουν τους κώδικες ευπρέπειας. Αυτή η τάση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης να λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα, για την προστασία των κοινοτήτων τους από προσβλητικά σχόλια και δυσάρεστες συμπεριφορές είναι μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη.
Μελλοντικά, αυτή η τάση μπορεί να εξελιχθεί με πολλούς τρόπους, όπως ήδη προτείνονται οι Βελτιωμένοι Αλγόριθμοι Φιλτραρίσματος, όπου οι πλατφόρμες μπορεί να ενσωματώσουν πιο προηγμένους αλγόριθμους, που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να ανιχνεύουν και να φιλτράρουν προσβλητικό ή καταχρηστικό περιεχόμενο αποτελεσματικότερα.
Ακόμη φαίνεται ότι θα αυξηθούν οι διαφανείς πολιτικές ελέγχου, όπως επίσης η ενίσχυση της κοινοτικής διαχείρισης μαζί και με μία ενισχυμένη νομοθεσία και πολλά ρυθμιστικά μέτρα. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρξουν νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες και ρυθμιστικές απαιτήσεις που θα υποχρεώνουν τις πλατφόρμες να λαμβάνουν πιο αυστηρά μέτρα ενάντια στην προσβλητική συμπεριφορά.
Όλα αυτά, όμως, αφορούν στη διαχείριση από πλευράς των διαδικτυακών υπηρεσιών και νομοθετικών παρεμβάσεων, αλλά αφήνουν ανοιχτό το ζήτημα που αφορά στις ψυχικές συνέπειες και το οποίο χρήζει της προσοχής μας. Το ερώτημα εν προκειμένω αφορά στο πώς μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερη επίγνωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ψυχικές συνέπειες της προσβλητικής συμπεριφοράς στο διαδίκτυο, οδηγώντας σε πιο συνειδητή, πιο πολιτισμένη και πιο υπεύθυνη χρήση των πλατφορμών προστατεύοντας έτσι την κοινωνική αρμονία και την ψυχική ισορροπία.
Εδώ υπεισέρχονται ποικίλα ζητήματα, από την ανάπτυξη του φαινομένου των προσβολών και της κριτικής, τον ατομικό και κοινωνικό αναβρασμό, που με τη σειρά τους οδηγούν σε αναμόχλευση των συναισθημάτων καταπίεσης και έλλειψης ασφάλειας. Αυτά οδηγούν την διόγκωση του ναρκισσισμού σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο με τα παράγωγά του σε υβρεολογίες και κακεντρεχείς επιθέσεις, τις ψυχικές επιπτώσεις στα άτομα έως την ανάδυση και την επέκταση των μηχανισμών ελέγχου και περιορισμού ως απαντήσεις σε μια «κοινωνική επιδημία» που φέρει πολλές απειλές και κλυδωνισμούς σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης.
Αυτά όλα μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητα και τον ψυχισμό των ανθρώπων εάν εκτραχύνονται και προεκτείνονται έξω από την εικονική σφαίρα μιας φαινομενικής ανοσίας και ανοχής, μολονότι αυτό αλλάζει ταχύτατα. Επειδή φαίνεται ότι η πολυπόθητη ελευθερία που αναζητούσαν οι χρήστες του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια επισκιάστηκε από μια αμετροέπεια και την έλλειψη συνειδητής χρήσης των υπηρεσιών του παγκοσμίου ιστού, έχοντας ως συνέπεια μεταξύ άλλων και μια αναπτυσσόμενη λογοκρισία και ελέγχους.
Στη χώρα μας είναι εύκολο να παρατηρήσει κάποιος το πόσο εύκολα εκτροχιάζονται τα αρνητικά σχόλια καταλήγοντας σε επιθέσεις και προσβολές πάσης φύσεως και επί προσωπικού. Κοινώς τα αίματα ανάβουν πολύ εύκολα έπειτα από μια δημοσίευση απόψεων ή κάποιο σχόλιο που δεν είναι της αρεσκείας ή του γούστου κάποιου. Εδώ απλώς επιτονίζονται τα αρνητικά όρια της ψηφιακής ύφανσης καθώς στο διαδίκτυο έχει περάσει μάλλον σε πολύν κόσμο η εσφαλμένη αντίληψη ότι δεν υπάρχει κανένα θέμα εάν ο καθένας γράφει και λέει οτιδήποτε του έρθει εκείνη την ώρα.
Υπήρξε ένα καθεστώς ανοχής και ατιμωρησίας που, βέβαια, ενίσχυσε όλα τα αρνητικά αυτά φαινόμενα σε βαθμό που σήμερα αυτό έχει γυρίσει μπούμερανγκ σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Αρχικώς τέτοιου είδους πρακτικές έχουν αναστατώσει το διαδίκτυο, όπως και τους ψυχισμούς των χρηστών καθώς η εικονική πραγματικότητα έχει πάρει τη θέση του Πραγματικού της ζωής και οι άνθρωποι δίνουν ίσως ακόμη περισσότερη βαρύτητα και αξία στα όσα συμβαίνουν μέσα στις πλατφόρμες.
Σε ένα τέτοιο φαντασιακό πλαίσιο οι άνθρωποι θεωρούν πιο σημαντική την εικόνα που βγάζουν προς τα έξω μέσω του εκάστοτε προφίλ που διατηρούν στο διαδίκτυο, πολλές φορές δίχως να τους απασχολεί ιδιαίτερα η αληθινή κατάσταση της ζωής και του Είναι τους. Αυτή η κυριαρχία της περσόνας ή ταυτότητας που εν τέλει διαμορφώνεται πλέον εικονικά και ενισχύει το ναρκισσισμό των ανθρώπων μέσα από τη φαντασιακή παρουσία και αντίληψη. Κάποτε ήταν το διαδίκτυο που αποτύπωνε τη ζωή, τώρα μάλλον συμβαίνει το αντίστροφο καθώς το φαντασιακό υπερτερεί σε «υποσχόμενο δυναμικό».
Άλλωστε στο διαδίκτυο όλοι μπορούν να παρουσιαστούν ως διάσημοι, κοσμοπολίτες, σημαντικοί, επιτυχημένοι, αληθινοί, όμορφοι, πλούσιοι, σοφοί, ταξιδευτές κοκ., εντούτοις, όμως, άνετα όλα ετούτα αναποδογυρίζουν καθώς υπάρχουν πολλοί που αμέσως θα σπεύσουν να κατακρίνουν, να κατακεραυνώσουν, να επιτεθούν με προσβολές και με υποτιμήσεις, είτε λεκτικές, είτε μέσω άλλων τρόπων.
Μεγάλο πλήγμα αυτό για το ναρκισσισμό, που όπως φαίνεται ανταποκρίνεται μέσα από θυμό, από την περαιτέρω χρήση της κριτικής και των ύβρεων και έτσι ξεκινά ένας φαύλος κύκλος τροφοδοτώντας ακόμη περισσότερο τη γέννηση προσβολών και αντιπαραθέσεων. Σήμερα οι άνθρωποι πλήττονται από το εικονοφαντασιακό μιας τέτοιας κυριαρχίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με αποτελέσματα και συνέπειες εξίσου αληθινές για το σώμα, τα συναισθήματα και την προσωπικότητα τους.
Κάποιοι ίσως απλώς αρέσκονται και το θεωρούν όλο αυτό ως αναψυχή, είτε βλέποντάς το και σαν ένα παιχνίδι που ελάχιστη σημασία έχει στην πραγματικότητα, αλλά πολλοί άνθρωποι πλήττονται και ειδικά οι πιο ευαίσθητοι. Επίσης οι νέοι, οι οποίοι πολλές φορές φτάνουν να έχουν ζητήματα αυτοεκτίμησης, κατάθλιψης, αυξημένου άγχους, θέματα απαξίωσης του εαυτού ή/και των άλλων, ή ακόμη και των κοινωνικών θεσμών, ενώ δεν είναι λίγα τα περιστατικά όπου νεαρής ηλικίας άτομα έχουν κάνει κακό στον εαυτό τους και απειλείται ακόμη και η ζωή τους όταν αντιδρούν με υπερβολή και νιώθουν να απορρίπτονται, να προσβάλλονται ή να αποκλείονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον.
Αυτά τα δεδομένα μας οδηγούν να αναλογιστούμε μια νέα κατάσταση στην οποία μοιάζει να ζούμε, λοιπόν, σε μια περίοδο ακραίας ανησυχίας για το πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι και αυτό επιδρά ποικιλοτρόπως αρνητικά. Ο ψυχισμός διαμορφώνεται κυρίως μέσα από το πώς μας βλέπουν οι άλλοι με συνέπεια αυτό να συμπαρασύρει τις κοινωνικές μας κατασκευές και πραγματικότητες αντίστοιχα, ενώ οι ανταγωνισμοί και ο ναρκισσισμός φαίνεται να κερδίζουν έδαφος συνεχώς σε μια απόπειρα ανακατασκευής της εικόνας και του εαυτού μας.
Ενός εαυτού που δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στα αληθινά δεδομένα και που αντλεί την ταυτότητα του μέσα από φαντασιακές ταυτίσεις με την ψηφιακή του εκδοχή. Αυτός ο ναρκισσιστικός χαρακτήρας αποπνέει μια έντονη αίσθηση σπουδαιότητας και μεγαλείου, έχοντας έντονη την ανάγκη για να τον θαυμάζουν, ακόμη και εις βάρος των άλλων και ξεχωρίζει με σαφή έλλειψη «εμπάθειας» και «ενσυναίσθησης» σε σχέση με τις επιθυμίες, τα βιώματα και τις ανάγκες των άλλων.
Έτσι αυτή η «περσόνα» ή «κοινωνική μάσκα δικτύου» θεωρεί πολύ σημαντικό τον εαυτό της, υπερεκτιμώντας τις δυνατότητες και τα επιτεύγματά της, υποτιμώντας παράλληλα τις ικανότητες και τα επιτεύγματα των άλλων. Επίσης εύκολα παρασύρεται στο να αφεθεί σε φαντασίες δύναμης, γοήτρου, ομορφιάς, ευφυίας, πλούτου κοκ. Όλα αυτά δείχνουν μια εικόνα για το προφίλ του ναρκισσιστικού και μάλλον εύκολα αναγνωρίζονται στις τάξεις των κοινωνικών μέσων δικτύωσης.
Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι πάντως καταγράφουν μια σταθερή αύξηση του ναρκισσισμού μεταξύ των φοιτητών και των νέων γενικότερα παγκοσμίως. Υπάρχει ελάχιστη συμφωνία μεταξύ των ειδικών σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι όσο περισσότερα παιδιά μετρώνται σε αξιολογικές κλίμακες – τεστ επάρκειας, βαθμολογίες IQ κοκ., – τόσο πιο ευαίσθητα γίνονται και οι αξιολογήσεις αποτελούν απειλές για την ανάπτυξη τους όσο και για την κοινωνική τους τάξη.
Φυσικά, αυτή η τάση ναρκισσισμού τονίζεται μόνο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι συμμετέχοντες υπόκεινται σε αμείλικτη αξιολόγηση από άλλα μέλη του δικτύου που ενθαρρύνουν τους χρήστες να διογκώσουν τον εγωισμό τους, συχνά εις βάρος των άλλων. Η ανησυχία για το πώς γίνεται κάποιος αντιληπτός είναι κάτι που δημιουργεί άγχος και κοινωνική ανασφάλεια, που συνήθως μοιάζει να μπορεί να ανακουφιστεί με την επίθεση σε άλλους ανθρώπους στην «ευρύτερη περιοχή».
Τα κοινωνικά δίκτυα είναι γεμάτα με άτομα που εκφράζουν καυστικές επιπλήξεις επειδή τους αρέσει να το κάνουν και επειδή ως επί το πλείστον απαλλάσσονται από τα αντίποινα που θα περίμενε κανείς για τις αποδοκιμασίες που θα συνέβαιναν στον πραγματικό κόσμο.
Πού θα μας οδηγήσει όλο αυτό όμως; Σίγουρα προδιαγράφεται αύξηση των μέτρων περιορισμού αυτών των κακώς κειμένων και μάλιστα ήδη πολλές ενότητες περιφρουρούν τις ομάδες τους, τηρώντας κώδικες συμπεριφοράς και αποβάλλοντας όποιον δεν συμμορφώνεται.
Αυτό μοιάζει να λειτουργεί ως ένα βαθμό, αλλά ενέχει έναν άλλο κίνδυνο αυτόν της αύξησης ενός συλλογικού ναρκισσισμού, καθώς εμφανίζονται «καλές» ή «κακές» κοινότητες, ανώτερες και κατώτερες κοκ, αλλά αυτό εγκυμονεί κινδύνους απρόβλεπτων δυαδικών πολώσεων και εστίαση στις διαφορές και τις αντιπαραθέσεις σε κοινωνικές ομάδες.
Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές προεκτάσεις μελλοντικά και ίσως να μοιάζει υπερβολική αυτή η τοποθέτηση, αλλά επί της ουσίας δεν είναι, διότι ακόμη και εάν δεν μας απασχολήσει το διαδικτυακό γίγνεσθαι, η ανάπτυξη και η ενθάρρυνση στοιχείων όπως είναι η ενθάρρυνση ενός άκρατου ναρκισσισμού με παράγωγα όπως η κριτική, οι προσβολές, οι ανταγωνισμοί και η έλλειψη αποδοχής και ενσυναίσθησης, όλα αυτά έχουν πολλές και σοβαρές συνέπειες στα άτομα και στις κοινωνίες.
Η ανθρώπινη υγεία, η ευεξία και η αξιοπρέπεια, το ήθος και οι αξίες υποβιβάζονται, ενόσω τα ψυχοσυναισθηματικά συμπτώματα αυξάνονται, οι ηθικοί κώδικες και φραγμοί αναστέλλονται με αποτέλεσμα τα δικαιώματα των ανθρώπων να βάλλονται και να απειλούνται, το ίδιο συμβαίνει σε επίπεδο σχέσεων και αλληλεπίδρασης των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία και πολλά άλλα. Όλα αυτά συμβαίνουν εν πολλοίς λόγω μιας μη συμβολικής διαμεσολάβησης ανάμεσα σε ένα
Πραγματικό επίπεδο της ζωής, το οποίο φαίνεται να διαφεύγει ολοένα και περισσότερο και ενός Φαντασιακού που διογκώνεται και δίνει νομιμοποίηση σε πάσης φύσεως μη πολιτισμένες πράξεις, ενόσω οι ψυχισμοί βάλλονται.
Επειδή όλα αυτά που φαίνονται παιχνίδια στο διαδίκτυο, εάν μεταφερθούν στην αληθινή ζωή ενέχουν συνέπειες και δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι υπάρχει έξαρση της βίας στην καθημερινότητα των χωρών του δυτικού κόσμου. Κάποτε λέγαμε ότι δεν αυξήθηκε η βία, απλώς εμείς τη μαθαίνουμε πλέον γρήγορα, ωστόσο, εάν ρίξει κανείς μια ματιά στις ειδήσεις βλέπει ότι υπάρχουν όχι μονάχα ποσοτικές διαφορές, αλλά και ποιοτικές αναφορικώς με τη βία.
Μοιάζει κάποιες φορές σαν να μεταφέρεται η εικονική πραγματικότητα με κινηματογραφικό τρόπο στους δρόμους, καθώς βλέπουμε ολοένα και περισσότερη βία και φυσικά εδώ υπάρχουν κατάλοιπα θυμού, προσβολών, ανταγωνισμού, ναρκισσισμού και φαντασιακών εξάρσεων και συμπτωμάτων, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Φαίνεται ότι η πραγματικότητα μοιάζει πια σαν μια προσομοίωση και επειδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν κάνει διάκριση μεταξύ του τι είναι πραγματικό και του τι πιστεύει ότι είναι, υπάρχουν πολλαπλές ανησυχίες και πολλές φαντασιακές εκφορτίσεις στην πραγματικότητα, με αποτέλεσμα την ανισορροπία των ψυχισμών και των δομών.
Εάν συνεχίσουμε να οδηγούμαστε από εγωιστικά και ναρκισσιστικά κατάλοιπα τότε σίγουρα αυτό δεν θα ωφελήσει κανέναν και θα φτιάξουμε την πραγματικότητά μας με τα ίδια υλικά που φτιάχνουμε και την εικονική προσομοίωση.
Οπότε καλό είναι να αρχίσουμε να λειτουργούμε πιο συνειδητά διερωτώμενοι πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πιο συνειδητή, υγιή και όμορφη πραγματικότητα; Διότι κι αυτό μπορεί να συμβεί εάν το θέλουμε δίχως να χρειάζεται να φτάσουμε σε επιβολή μέτρων επαναφοράς ώστε να αρχίζουμε να ζούμε με βάση ανθρώπινες αξίες, με σεβασμό, αλληλοκατανόηση και αποδοχή των διαφορών, με ισορροπία και διαύγεια, υψώνοντας γέφυρες μεταξύ μας αντί για τείχη ανταγωνισμού και υπεροψίας.
Μπορούμε να επικροτούμε τα καλά που βλέπουμε γύρω και να τα μιμούμαστε, αντί να κάνουμε προσβολές, ύβρεις και κριτική απλώς για να νιώσουμε καλύτερα ή να βγάλουμε τα απωθημένα μας. Αυτό είναι στο χέρι όλων μας και η προσπάθεια για ένα πιο ασφαλές και αξιοπρεπές διαδικτυακό περιβάλλον είναι πολύπλοκη και περιλαμβάνει τη συνεργασία μεταξύ των πλατφορμών, των χρηστών, των νομοθετών και της κοινωνίας γενικότερα, αλλά εδώ μένει να αναλάβουμε ο καθένας μας ξεχωριστά μια υποκειμενική εργασία, να αντιληφθούμε ότι ο ναρκισσιμός και οι αλλαζονικές ή επιθετικές συμπεριφορές που ενισχύονται και από την εικονική παρουσία, μπορούν να έχουν επιπτώσεις σοβαρές τόσο σε εμάς, όσο και στους άλλους.
Διότι ο ναρκισσισμός δεν αφορά στα μέσα δικτύωσης, ούτε μονάχα στους άλλους, αλλά πρωτίστως αφορά εμάς και είναι ζήτημα υγείας για όλους. Είναι, λοιπόν, υπόθεση δική μας η αναγνώριση και η αλλαγή τέτοιων μοτίβων συμπεριφοράς και ειδικά εάν θέλουμε να έχουμε μια αρμονική συνύπαρξη με τον εαυτό και με τους γύρω μας.
Ο Κωνσταντίνος Στεργιόπουλος είναι διπλωματούχος ψυχολόγος, σπούδασε Κλινική Ψυχολογία στο κρατικό πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Φιλοσοφία στο ΑΠΘ και σπούδασε ψυχανάλυση φροϋδικού πεδίου με λακανικό προσανατολισμό. Εντρύφησε στις συμπληρωματικές – ολιστικές θεραπείες ερευνώντας τις εντάσεις που εκδηλώνονται στη σύνδεση της συνειδητότητας και του ανθρώπινου σώματος. Εργάστηκε ως ψυχολόγος ιδιωτικώς αλλά και σε δημόσιους φορείς, ιδρύματα και δομές. Υπήρξε Ιδρυτικό μέλος και μέλος του ΔΣ της Φ.Ε.Β.Ε. Συμμετείχε ως ομιλητής σε επιστημονικά συνέδρια και συμπόσια των πανεπιστημίων Μακεδονία και Α.Π.Θ. και έχει διοργανώσει ιδιωτικές και δημόσιες ημερίδες σε συνεργασία με ακαδημαικούς.
Την ώρα που στην Ευρώπη εξετάζουν την 4ήμερη εργασία, στην Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη, από την 1η Ιουλίου θα τεθεί σε ισχύ το 6ήμερο!
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή για Δημόσιο, ΔΕΚΟ, τράπεζες και ιδιωτικό τομέα την 6η μέρα εργασίας για τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και τις εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας, που εφαρμόζουν σύστημα 5νθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, με τους εργαζόμενους να αμείβονται επιπλέον για την 6η μέρα με το 40% του ημερομισθίου και το 115% αν είναι αργία.
Πρόκειται για την ενεργοποίηση του άρθρου 25 του νόμου 5053/23 (πρόσφατος εργασιακός νόμος Γεωργιάδη, ο οποίος όριζε με υπουργική απόφαση -113169/7421/28/12/2023- την έναρξη της 6ήμερης εργασίας για όσους εργάζονται με πενθήμερο, από την 1η Μαρτίου 2024).
Με βάση την απόφαση, όλες οι παραπάνω επιχειρήσεις για το προσωπικό τους, προκειμένου να κάνουν χρήση της έκτης μέρας της εβδομάδας, πρέπει να δηλώσουν αρχικά και υπευθύνως στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ ότι ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία επιχειρήσεων.
Η απασχόληση των εργαζομένων, κατά την πρόσθετη ημέρα, δεν δύναται να υπερβαίνει τις 8 ώρες, ενώ δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης από τον εργαζόμενο.
Οι ανωτέρω εργοδότες υποχρεούνται να καταχωρίζουν τα στοιχεία των χρονικών ορίων εργασίας των εργαζομένων τους που θα απασχοληθούν κατά την έκτη ημέρα, στη δήλωση οργάνωσης του χρόνου εργασίας πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους.
Το ακανόνιστο πρόγραμμα εργασίας μπορεί βραχυπρόθεσμα να προκαλεί συνεχή κούραση και να μην μπορεί κάποιος να απολαύσει χρόνο με αγαπημένα πρόσωπα.
Ωστόσο, οι συνέπειες μπορεί να είναι όχι μόνο πιο μακροπρόθεσμες αλλά και πιο επιβλαβείς, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα σχετικά με το ωράριο στη νεαρή ενήλικη ζωή και των επιπτώσεων για την υγεία αργότερα.
Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει πώς το ακανόνιστο ωράριο εργασίας μπορεί να βλάψει τη συνολική υγεία και την κοινωνική ζωή, αλλά η νέα μελέτη εξετάζει τη σχέση μέσω μιας προσέγγισης «διάρκειας ζωής», παρατηρώντας πώς τα πρότυπα εργασίας επηρεάζουν την υγεία καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής αντί για ένα χρονικό σημείο.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS ONE, όρισε ως τυπικό πρόγραμμα εργασίας την έναρξη στις 6 π.μ. ή αργότερα και τη λήξη στις 6 μ.μ. Ως απογευματινό πρόγραμμα εργασίας νοείται η έναρξη στις 2 μ.μ. ή αργότερα έως τα μεσάνυχτα, ενώ ως νυχτερινά προγράμματα νοούνται οι βάρδιες που ξεκινούν στις 9 μ.μ. ή αργότερα και λήγουν στις 8 π.μ. Οι συμμετέχοντες είχαν «μεταβλητό» πρόγραμμα εάν είχαν χωριστές ή εναλλασσόμενες βάρδιες ή ακανόνιστα ωράρια.
«Περίπου τα τρία τέταρτα των εργασιακών προτύπων που παρατηρήσαμε δεν συμμορφώνονταν αυστηρά με τη σταθερή εργασία κατά τις ώρες της ημέρας καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιακών μας χρόνων», δήλωσε η Δρ. Βεν Ζούι Χαν, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας Silver του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό.
«Αυτό έχει επιπτώσεις», πρόσθεσε η Χαν, η οποία ειδικεύεται στην πολιτική κοινωνικής πρόνοιας με έμφαση στα παιδιά και τις οικογένειες.
«Τα άτομα με εργασιακά πρότυπα που περιλάμβαναν οποιοδήποτε βαθμό αστάθειας και μεταβλητότητας είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν λιγότερες ώρες ύπνου ανά ημέρα, χαμηλότερη ποιότητα ύπνου, χαμηλότερες σωματικές και ψυχικές λειτουργίες και μεγαλύτερη πιθανότητα να αναφέρουν κακή υγεία και συμπτώματα κατάθλιψης στην ηλικία των 50 ετών σε σχέση με τα άτομα με σταθερό τυπικό πρόγραμμα εργασίας», υποστηρίζει η Χαν, η οποία εξέτασε επίσης πώς αυτές οι συσχετίσεις εξαρτώνται από την κοινωνική θέση, που χαρακτηρίζεται από τη φυλή ή την εθνικότητα, το φύλο και την εκπαίδευση.
Τα εργασιακά πρότυπα δεκαετίες νωρίτερα επηρεάζουν την υγεία στη μέση ηλικία
Για να αξιολογήσει τα ζητήματα των εργασιακών μετατοπίσεων, η Χαν χρησιμοποίησε στοιχεία από περισσότερους από 7.300 συμμετέχοντες, εκ των οποίων περίπου το 50% ήταν λευκοί, το 33% μαύροι και το 19% ισπανόφωνοι. Συμμετείχαν στην Εθνική Διαχρονική Έρευνα Νεολαίας 1979, ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα Αμερικανών μεταξύ 14 και 22 ετών και ερωτήθηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Η εργασία σε ωράριο που δεν αλλάζει και στη συνέχεια η μετάβαση σε ασταθή ωράρια μεταξύ των ηλικιών 22 και 49 ετών σχετιζόταν σημαντικά με πιο κακή υγεία, διαπίστωσε η Χαν. Αυτό το μοτίβο συνδέθηκε επίσης με την αναφορά της χειρότερης υγείας και των συμπτωμάτων κατάθλιψης στην ηλικία των 50 ετών.
Το μέγεθος της επίδρασης ήταν ισοδύναμο με την εκπαίδευση κάτω από το επίπεδο του λυκείου, και οι επιπτώσεις της εργασίας σε ασταθή ωράρια ήταν χειρότερες από εκείνες που είχε κανείς ως επί το πλείστον άνεργος.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης τάσεις που σχετίζονται με τη φυλή και το φύλο, όπως η μεγαλύτερη πιθανότητα για τους μαύρους Αμερικανούς να έχουν ωράρια που συνδέονται με χειρότερη υγεία και για τις γυναίκες να βιώνουν χαμηλότερης ποιότητας ύπνο, παρόλο που κοιμούνται περισσότερες ώρες.
Η έρευνα αποκαλύπτει τη σχέση ανάμεσα «στα πρότυπα απασχόλησης και της κοινωνικής θέσης, υπογραμμίζοντας τις σημαντικές ανισότητες στην υγεία μεταξύ εκείνων που έχουν πόρους και εκείνων που δεν έχουν δεν υπάρχει».
Τα αποτελέσματα της μελέτης δεν προκαλούν έκπληξη, αλλά είναι «πολύ επίκαιρα και ανησυχητικά», δήλωσε η Δρ. Σιαοσί Γιαό καθηγήτρια έρευνας υπηρεσιών υγείας στην Κλινική Mayo στη Μινεσότα σχολιάζοντας τη μελέτη.
Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας ιδίως μετά την πανδημία, οι άνθρωποι εργάζονται όλο και περισσότερο με μη τυποποιημένα ωράρια σε σύγκριση με αρκετές δεκαετίες πριν, δήλωσε η Γιάο.
«Οι άνθρωποι σε υψηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση μπορεί να απολαμβάνουν την ευελιξία να εργάζονται από οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή, ενώ οι άνθρωποι στις λεγόμενες ευάλωτες κοινωνικές θέσεις μπορεί να μην έχουν επιλογή», πρόσθεσε η Γιάο.
«Ανησυχούμε συχνά για τους μισθούς και τις παροχές αυτών των εργαζομένων, αλλά αυτή η μελέτη επισημαίνει ότι τα μη τυποποιημένα ωράρια εργασίας και οι ώρες εργασίας ενδέχεται να θέτουν εγγενώς σε κίνδυνο τους εργαζόμενους.
«Ένα άτομο μπορεί να έχει κάποιους παράγοντες κινδύνου που το καθιστούν δύσκολο να βρει μια σταθερή δουλειά και πιο πιθανό να αναπτύξει μια ασθένεια», δήλωσε η Γιάο.
«Είναι δύσκολο να χρησιμοποιήσουμε τα τρέχοντα δεδομένα για να βγάλουμε ένα ασφαλές συμπέρασμα ότι τα ωράρια εργασίας/οι ώρες εργασίας προκάλεσαν τα δυσμενή αποτελέσματα για την υγεία», τόνισε.
Τα αποτελέσματα της έρευνας «συνάδουν με αυτό που γνωρίζουν όλοι στον τομέα της δημόσιας υγείας, δηλαδή ότι τα αποτελέσματα της υγείας κάποιου καθορίζονται από μια πληθώρα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας που έχει, αφού ο τύπος της εργασίας καθορίζει την καθημερινότητά του και, κυρίως, το εισόδημά του και, επομένως, τους πόρους στους οποίους μπορεί να έχει πρόσβαση», δήλωσε η Δρ Λίνα Ουέν, συνεργάτης του CNNi για θέματα ευεξίας, ιατρός επειγόντων περιστατικών και επίκουρη καθηγήτρια πολιτικής και διαχείρισης της υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Milken Institute του Πανεπιστημίου George Washington. Η Ουέν δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Τα μη τυποποιημένα χρονοδιαγράμματα μπορεί να δυσχεράνουν τη διατήρηση συνηθειών του τρόπου ζωής που είναι σημαντικές για την καλή υγεία – όπως ο καλός ύπνος, το φαγητό σε κανονικές ώρες και το να περνάς χρόνο με τους αγαπημένους σου, δήλωσε ο Δρ Αζίζι Σέισας, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Μεταβατικών Επιστημών Ύπνου και Κιρκάρδιων Επιστημών στην Ιατρική Σχολή Μίλερ του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Οι δεσμοί μεταξύ της εκ περιτροπής εργασίας και της υγείας
Υπάρχουν διάφορες πιθανές θεωρίες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τα ευρήματα, αλλά η ίδια η μελέτη δείχνει μόνο συσχέτιση και όχι αιτιώδη συνάφεια, τονίζουν άλλοι ειδικοί.
Επιπλέον, η οικονομική αστάθεια ορισμένων μη τυποποιημένων εργασιών μπορεί επίσης να προκαλέσει άγχος, δήλωσε η Γιάο. Και όταν η εργασία αυτή περιλαμβάνει ανεξάρτητη εργασία, η έλλειψη σταθερού κοινωνικού περιβάλλοντος μπορεί να μειώσει την αίσθηση του ανήκειν και της ταυτότητας.
Ο ερευνητής ύπνου δρ. Κρίστιαν Μπένεντικτ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, σημείωσε ότι τα ευρήματα μπορεί να μην ισχύουν για όλους.
«Για παράδειγμα, η μελέτη της Δρ. Χαν δεν εξέτασε τους φυσικούς κύκλους ύπνου-αφύπνισης των ανθρώπων», δήλωσε ο Μπένεντκτ αναπληρωτής καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία. «Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε ότι η εργασία σε νυχτερινές βάρδιες μπορεί να είναι πιο κατάλληλη για άτομα που από τη φύση τους ξενυχτούν παρά για εκείνους που προτιμούν να ξυπνούν νωρίς».
Τι μπορείτε να κάνετε
Η αλλαγή του προγράμματος ή της εργασίας για αποφυγή των μη τυπικών ωρών εργασίας μπορεί να μην είναι εφικτή για κάποιους, αλλά μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλες στρατηγικές – όπως η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, η χαλάρωση και η ενασχόληση με φίλους και οικογένεια – για να αντισταθμιστεί πιθανή βλάβη από την εργασία, δήλωσε η Γιάο.
Επιπλέον, κάποιο είδος ρουτίνας ή προγράμματος γύρω από αυτή τη βάρδια μπορεί να διευκολύνει την προσαρμογή σε αυτές τις δραστηριότητες που προάγουν την υγεία – ειδικά τον ύπνο, πρόσθεσε η ίδια.
Η βελτιστοποίηση των συνθηκών ύπνου όσο το δυνατόν περισσότερο, όπως ο ύπνος σε σκοτεινό και δροσερό δωμάτιο μπορεί να βοηθήσει, δήλωσε με τη σειρά του ο Μπένεντικτ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και παλαιότερες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η αποχή από το φαγητό αργά το βράδυ εξουδετερώνει τις αρνητικές επιπτώσεις της εργασίας σε βάρδιες στην υγεία, πρόσθεσε.
Καλό είναι επίσης να υπάρχουν τακτικές εξετάσεις υγείας και καθοδήγηση από έναν επαγγελματία εάν προκύψουν επίμονες ανησυχίες για την υγεία.
«Ενσωματώνοντας αυτές τις στρατηγικές στην καθημερινή τους ζωή», δήλωσε ο Σέισας, «τα άτομα μπορούν να μετριάσουν προληπτικά τις αρνητικές επιπτώσεις των μη τυποποιημένων χρονοδιαγραμμάτων εργασίας στην υγεία τους και να προωθήσουν τη συνολική ευημερία παρά τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα εργασιακά τους πρότυπα».
Έχετε νιώσει ποτέ ότι γεννηθήκατε σε λάθος οικογένεια; Αν δεν λάβατε αρκετή αγάπη, στήριξη ή κατανόηση, ίσως νιώθετε ότι κάτι λείπει. Αν οι αξίες σας συγκρούονται με τις αξίες της οικογένειάς σας, μπορεί να νιώθετε είστε από διαφορετικό πλανήτη. Αισθάνεστε εντελώς παράταιρος και διαφορετικός. Από την ψυχολογία, έχουν παρατηρηθεί 11 χαρακτηριστικά σημάδια που μαρτυρούν ότι έχετε γεννηθεί σε λάθος οικογένεια.
Τα 11 σημάδια που μαρτυρούν ότι έχετε γεννηθεί και μεγαλώσει σε λάθος οικογένεια
Διαφορετικές αξίες
Κακοποίηση ή παραμέληση
Διαρκείς συγκρούσεις
Έλλειψη στήριξης
Νιώθετε αόρατοι
Μη υγιείς δυναμικές
Συγκρίσεις
Περιορισμένη αυτονομία
Ακύρωση
Νιώθετε ξένος
Συναισθηματική απόσταση
Διαφορετικές αξίες
Η θεωρία της γνωστικής απόκλισης υποστηρίζει ότι, η σύγκρουση των προσωπικών αντιλήψεων με εκείνες της οικογένειας, μπορεί να δημιουργήσει συναισθηματική δυσφορία, αίσθημα αποξένωσης και μία επιθυμία ν’ αποστασιοποιηθείτε απ’ την οικογένεια.
Οι διαφορετικές αξίες μπορεί ν’ αφορούν τη θρησκεία, την πολιτική, τις προσωπικές αξίες. Μεγαλώνοντας, μπορεί να διαπιστώνεται ότι η απόκλιση των απόψεων μπορεί εν μέρει ν’ αποδίδεται στο χάσμα των γενεών, που όμως μπορεί να γεφυρωθεί αν υπάρχει σεβασμός.
Κακοποίηση ή παραμέληση
Ψυχολογικές μελέτες έχουν αποδείξει επανειλημμένα τις βλαβερές επιπτώσεις τις κακοποίησης και της παραμέλησης στην ψυχική υγεία. Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραύμα στην παιδική ηλικία, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και άλλες ψυχολογικές διαταραχές.
Αν, λόγω σωματικής κακοποίησης ή ψυχολογικής παραμέλησης, μεγαλώσατε νιώθοντας ξένοι στην οικογένειά σας, προφανώς κουβαλάτε ακόμη τις ουλές αυτής της εμπειρίας. Μπορεί να μεγαλώσατε με την απορία αν σας αξίζει κάτι καλύτερο ή αν η ζωή είναι διαφορετική έξω από το σπίτι που έχετε μεγαλώσει.
Διαρκείς συγκρούσεις
Σύμφωνα με τη ψυχολογία, οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με διαρκείς συγκρούσεις, αναπτύσσουν χρόνιο στρες και άγχος. Γεγονός πολύ αναμενόμενο, αφού, η σύγκρουση στην οικογένεια παρεμποδίζει τη συναισθηματική ανάπτυξη και δημιουργεί την αστάθεια, κάνοντας αδύνατη τη δημιουργία στενών δεσμών με τα μέλη της οικογένειας.
Μεγαλώνοντας, υπάρχει πάντα η αίσθηση της έντασης στο σπίτι τους, είτε ήταν οι γονείς αυτοί που καυγάδιζαν, είτε τ’ αδέρφια, ενώ η γαλήνη ήταν δυσεύρετο προνόμιο. Οι άνθρωποι αυτοί μεγάλωσαν περιμένοντας να ξεσπάσει η επόμενη μεγάλη έκρηξη και είναι διαρκώς σε επαγρύπνηση.
Έλλειψη στήριξης
Σύμφωνα με την ψυχολογική θεωρία της προσκόλλησης, η έλλειψη συναισθηματική στήριξης στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα ανασφάλειας και χαμηλής αυτό-εκτίμησης. Χωρίς σταθερή βάση από την οικογένεια, οι άνθρωποι πασχίζουν να διαμορφώσουν υγιείς σχέσεις και να διαχειριστούν το στρες αργότερα, κατά την ενήλικη ζωή.
Στις προκλήσεις, αισθάνονται ότι είναι απροστάτευτοι και δεν τους υποστηρίζει κανείς. Λαχταρούν να έχουν έναν ώμο να κλάψουν, έναν άνθρωπο να τους ακούσει και παλεύουν μόνοι τους να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Αισθάνονται απομονωμένοι και απόμακροι, αναρωτιούνται αν πραγματικά τους καταλαβαίνει κανείς στην οικογένειά τους.
Νιώθετε αόρατοι
Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας, όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται αόρατος ή περνά απαρατήρητος στην οικογένειά του, αυτό επιδρά στο αίσθημα ταυτότητας και το αίσθημα του ανήκειν. Χωρίς αναγνώριση και επιβεβαίωση από τα μέλη της οικογένειας, είναι βέβαιο ότι ο άνθρωπος θα έχει προβλήματα με την αυτοεκτίμησή του.
Κανένα του επίτευγμα και καμία του επιτυχία δεν θα μπορέσει ν’ αναπληρώσει το κενό που άφησε η αδιαφορία της οικογένειας. Θα αισθάνεται αόρατος και ασήμαντος, κομπάρσος στην ίδια του τη ζωή.
Μη υγιείς δυναμικές
Η ανατροφή σ’ ένα περιβάλλον με μη υγιείς δυναμικές επηρεάζει τόσο τις διαπροσωπικές σχέσεις, όσο και τους μηχανισμούς άμυνας. Οι δυναμικές σε αυτές τις σχέσεις είναι τοξικές εξαντλητικές, τις χαρακτηρίζονται από χειριστικότητα, έλεγχο, και πάλη ισχύος.
Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν ότι απλώς υπάρχουν στις οικογένειές τους, χωρίς όμως να συνδέονται ή ν’ ανήκουν εκεί.
Συγκρίσεις
Από τις σχολικές επιδόσεις, μέχρι τις δραστηριότητες και τα προσωπικά επιτεύγματα, οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε οικογένειες που δεν ταιριάζουν, βιώνουν διαρκώς τη σύγκριση, με τ’ αδέρφια ή με άλλους συγγενείς. Ό,τι και αν κάνουν δεν είναι αρκετό, όσο σκληρά και αν προσπαθούν, δεν καταφέρνουν να φτάσουν τις προσδοκίες των άλλων.
Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής σύγκρισης, ο άνθρωπος έχει την τάση να συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους. Όταν κάποιος σε βάζει διαρκώς σε σύγκριση με άλλους, μπορεί να κάνει σοβαρή ζημιά στην αυτοεκτίμηση και την ταυτότητά σου. Όταν η οικογένειά σου σε συγκρίνει με άλλους, αισθάνεσαι ανεπαρκής και μέσα σου γεννιέται θυμός και πίκρα. Η σύγκριση διαστρεβλώνει τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τον εαυτό σου, μπορεί να σε κάνει να νιώθεις πολύ άσχημα και να επηρεάσει την ψυχική σου υγεία.
Περιορισμένη αυτονομία
Υπάρχουν άνθρωποι που μεγαλώνουν σε οικογένειες, όπου δεν λαμβάνουν τις δικές τους απόψεις.
Η ζωή τους ορίζεται από τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις των άλλων, αφήνοντας ελάχιστη δυνατότητα αυτονομίες ή έκφρασης του εαυτού. Ανεξάρτητα από το αν επιλέγουν καριέρα, ενασχόληση, ή αν εκφράζουν την προσωπικότητά τους.
Οι άνθρωποι αυτοί ασφυκτιούν και περιορίζονται στην οικογένειά τους. Αναρωτιούνται αν θα μπορέσουν να ελευθερωθούν ποτέ από τα δεσμά των προσδοκιών της οικογένειας. Μέσα σε μία οικογένεια που σε περιορίζει, όλα πρέπει να γίνουν όπως ορίζουν οι άλλοι, χωρίς περιθώριο ελευθερίας.
Ακύρωση
Υπάρχουν άνθρωποι που, όσο και αν προσπαθούν να επικοινωνήσουν, να συνεννοηθούν στην οικογένειά τους, το αποτέλεσμα είναι σαν να μιλούν σε τοίχο. Οι απόψεις και η φωνή τους απορρίπτεται, αγνοείται και τα συναισθήματά τους ακυρώνονται. Έτσι, αισθάνονται απογοήτευση και ότι δεν ακούγονται, αναρωτιούνται αν κάποιος τους νοιάζεται πραγματικά στην οικογένεια.
Όταν η οικογένεια δεν παίρνει τα συναισθήματά μας στα σοβαρά ή τ’ αγνοεί σαν να μην σημαίνουν τίποτα, τότε αρχίζουμε ν’ αμφισβητούμε τον ίδιο μας τον εαυτό και να νιώθουμε ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σου δεν έχουν αξία. Νιώθουμε διαρκώς τον φόβο ότι θα μας κρίνουν, γι’ αυτό είμαστε διαρκώς σε άμυνα. Τέλος, επιζητούμε την αναγνώριση και την υποστήριξη που έχουμε ανάγκη απ’ την οικογένεια αλλού, κάτι που οδηγεί σε άλλου είδους προβλήματα.
Νιώθετε ξένος
Υπάρχουν άνθρωποι που, όσο και αν προσπαθούν, δεν μπορούν να ταιριάξουν με την οικογένειά τους. Νιώθουν σαν να μιλούν διαφορετική γλώσσα, σαν να ζουν σ’ έναν διαφορετικό κόσμο. Η θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας εξηγεί ότι οι άνθρωποι αντλούν το αίσθημα της ταυτότητας από τις κοινωνικές ομάδες όπου ανήκουν.
Το αίσθημα του ξένου από την ίδια σου την οικογένεια προκαλεί μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, επιδρώντας συνολικά στην ευημερία.
Συναισθηματική απόσταση
Τέλος, η θεωρία της προσκόλλησης δίνει έμφαση στη σημασία των συναισθηματικών δεσμών στην ανθρώπινη ανάπτυξη. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει χωρίς την αίσθηση ισχυρού συναισθηματικού δεσμού στην οικογένειά τους.
Δεν υπάρχει αγάπη, παρά ένα μεγάλος φόβος ευαλωτότητας. Τα περισσότερα ή όλα τα μέλη της οικογένειας δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εκφράζουν συναισθήματα, και η απόσταση ανάμεσά τους μεγαλώνει με τον χρόνο. Η απόσταση μεγαλώνει με το πέρασμα του χρόνου, δημιουργώντας αίσθημα κενού, και κάνοντας τον άνθρωπο να λαχταρά τη ζεστασιά και τη σύνδεση που έχει στερηθεί.
Τελικές σκέψεις
Η αίσθηση ότι έχεις γεννηθεί σε λάθος οικογένεια είναι ένα μεγάλο βάρος και επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής, από την αυτοεκτίμηση μέχρι τις σχέσεις. Να θυμάστε ότι η αξία του ανθρώπου δεν καθορίζεται απ’ την οικογένεια στην οποία γεννήθηκε. Πάντα έχετε τη δύναμη να κάνετε τις δικές σας επιλογές και να βρείτε τη χαρά και την ικανοποίηση.
Η «εκπληκτική ποιότητα ζωής» αποδεικνύεται πως δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα μότο, καθώς παγκόσμια μελέτη του ΟΟΣΑ, δείχνει την ποιότητα ζωής στην Ελλάδα να βγαίνει διαρκώς μειούμενη.
Κάτω από τον μέσο όρο στους περισσότερους τομείς που ορίζουν μια καλή ποιότητα ζωής βρίσκεται η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Μεγάλη ανεργία και μακροχρόνια ανεργία, σπίτια-φυλακές με έναν από τους μικρότερους μέσους όρους τετραγωνικών ανά άνθρωπο, ενώ η εκπαίδευση των παιδιών υπολείπεται του μέσου όρου παγκοσμίως, με μεγάλες διακρίσεις ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια.
Η Ελλάδα υπερέχει του μέσου όρου στην υγεία, εξαιτίας του υψηλού προσδόκιμου ζωής σε σχέση με άλλα κράτη. Υπολείπεται του μέσου όρου στο εισόδημα, τις θέσεις εργασίας, την εκπαίδευση, την ποιότητα του περιβάλλοντος, τις κοινωνικές σχέσεις, την εμπλοκή των πολιτών στην πολιτική και την ικανοποίηση από τη ζωή. Με την ακρίβεια να επηρεάζει πολλούς από τους δείκτες.
Σημειώνεται πως οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ βασίζονται σε αντικειμενικά χαρακτηριστικά με τις χώρες να εξετάζονται επί των ίδιων κριτηρίων.
Τα αγαθά είναι ακριβά, αλλά κυρίως οι πολίτες είναι φτωχοί
Τα χρήματα παρότι δεν αγοράζουν την ευτυχία, αποτελούν μέσο ώστε ο μέσος πολίτης να κατακτήσει ένα υψηλότερο επίπεδο ζωής. Στην Ελλάδα, το μέσο κατά κεφαλήν καθαρό προσαρμοσμένο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών είναι 20.791 δολάρια ΗΠΑ ετησίως, αισθητά μικρότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 30.490 δολάρια ΗΠΑ ετησίως.
Ο καθαρός πλούτος των νοικοκυριών είναι η συνολική αξία της χρηματοοικονομικής και μη χρηματοοικονομικής αξίας ενός νοικοκυριού, όπως χρήματα ή μετοχές που τηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς, η κύρια κατοικία, άλλα ακίνητα, οχήματα, τιμαλφή και άλλα μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (π.χ. διαρκή καταναλωτικά αγαθά πλην όσων αναφέρθηκαν).
Στην Ελλάδα, ο μέσος καθαρός πλούτος των νοικοκυριών εκτιμάται σε 148.323 δολάρια ΗΠΑ, σημαντικά χαμηλότερος από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 323.960 δολάρια ΗΠΑ. Αν λάβει κανείς υπ’ όψη τις τιμές των ακινήτων σε όσους διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία, καταλαβάινει ότι οι πολίτες έχουν απωλέσει τεράστιο μέρος της περιουσίας τους.
Τα στατιστικά που ακολουθούν δεν συμπεριλαμβάνουν την αστεγία, η οποία φαίνεται να αυξάνεται στην Ελλάδα. Στην Αθήνα αφορά περισσότερα από 20.000 άτομα.
Σπίτια «κλουβιά»
Οι συνθήκες στέγασης είναι μια από τις σημαντικότερες πτυχές της ζωής των ανθρώπων. Για τα κοινωνικά ζώα του Αριστοτέλη, η φωλιά κάθε όντος είναι σημαντική. Η στέγαση πρέπει να προσφέρει ένα μέρος για να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί κανείς, ένα σπίτι όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς, έχουν ιδιωτικότητα και προσωπικό χώρο και μπορούν να μεγαλώσουν οικογένεια.
Οι δαπάνες στέγασης καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού του νοικοκυριού και αποτελούν τη μεγαλύτερη μεμονωμένη δαπάνη για πολλά άτομα και οικογένειες, από τη στιγμή που προστίθενται στοιχεία όπως το ενοίκιο, το φυσικό αέριο, το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό, τα έπιπλα ή οι επισκευές.
Στην Ελλάδα, τα νοικοκυριά ξοδεύουν κατά μέσο όρο το 22% του ακαθάριστου προσαρμοσμένου διαθέσιμου εισοδήματός τους για να διατηρήσουν μια στέγη, πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 20%. Μπορεί να ξενίζουν τα ποσοστά, όμως μιλάμε πάντα για μέσους όρους, όπου μετρά και η ιδιοκατοίκηση.
Πώς επηρεάζει ο συνωστισμός την ανθρώπινη ψυχολογία και ανάπτυξη;
Οι συνθήκες διαβίωσης, όπως ο μέσος αριθμός των δωματίων ανά άτομο και κατά πόσον τα νοικοκυριά έχουν πρόσβαση σε βασικές εγκαταστάσεις είναι επίσης βασικό στοιχείο της έρευνας του ΟΑΣΑ. Ο αριθμός των δωματίων σε μια κατοικία, διαιρούμενος με τον αριθμό των ατόμων που ζουν εκεί, δείχνει αν οι κάτοικοι ζουν σε συνθήκες συνωστισμού. Η διαβίωση σε συνθήκες συνωστισμού μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και στην ανάπτυξη των παιδιών.
Στην Ελλάδα, η μέση κατοικία περιλαμβάνει 1,2 δωμάτια ανά άτομο, λιγότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 1,7 δωμάτια ανά άτομο.
Η ανεργία είναι πάνω από τον μέσω όρο του ΟΑΣΑ κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες, αλλά και η εργασία δεν είναι εύκολη. Το 6% των ανδρών και το 3% των γυναικών εργάζονται υπερβολικά πολλές ώρες.
Υψηλή ανεργία, χαμηλοί μισθοί, εργασιακή επισφάλεια και όποιος απολυθεί καταστράφηκε
Όσον αφορά την απασχόληση, περίπου το 56% των ατόμων ηλικίας 15 έως 64 ετών στην Ελλάδα έχουν αμειβόμενη εργασία, κάτω από τον μέσο όρο απασχόλησης του ΟΟΣΑ που είναι 66%. Περίπου το 65% των ανδρών εργάζονται με μισθό, σε σύγκριση με το 47% των γυναικών.
Οι μισθοί και άλλες χρηματικές παροχές που συνοδεύουν την απασχόληση αποτελούν σημαντική πτυχή της ποιότητας της εργασίας. Οι Έλληνες κερδίζουν κατά μέσο όρο 27.207 δολάρια ετησίως, πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 49.165 δολάρια.
Ένας άλλος ουσιαστικός παράγοντας της ποιότητας της απασχόλησης είναι η ασφάλεια της εργασίας, όσον αφορά την αναμενόμενη απώλεια αποδοχών όταν κάποιος μείνει άνεργος. Αυτό περιλαμβάνει το πόσο πιθανό είναι να χάσετε τη δουλειά σας, πόσο καιρό είναι πιθανό να παραμείνετε άνεργος και πόση οικονομική βοήθεια μπορείτε να περιμένετε από το κράτος.
Οι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ανεργίας είναι πιο ευάλωτοι, ιδίως σε χώρες με μικρότερα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας. Στην Ελλάδα, οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν αναμενόμενη απώλεια αποδοχών σε ποσοστό 21,7% αν μείνουν άνεργοι, πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο του 7%, κερδίζοντας την αρνητική πρωτιά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, ακολουθούμενη από την Ισπανία, περίπου 16%. Απογοητευτικά ποσοστά σε σύγκριση με το λιγότερο από 2% στη Γερμανία και την Ισλανδία.
Οι 3 στους 4 Έλληνες έχουν απολυτήριο Λυκείου. Όμως οι μαθητές υπολείπονται κατά 35 μονάδων από το παγκόσμιο πρόγραμμα PISA του ΟΑΣΑ.
Μόνο οι 3 στους 4 έχουν τελειώσει το λύκειο
Στην Ελλάδα, το 76% των ενηλίκων ηλικίας 25-64 ετών έχει ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 79%. Ωστόσο, το ποσοστό διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς το 75% των ανδρών έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς το λύκειο σε σύγκριση με το 78% των γυναικών.
Όσον αφορά την ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, ο μέσος μαθητής σημείωσε 453 βαθμούς στην αναγνωστική ικανότητα, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες – χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 488 – στο Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ. Κατά μέσο όρο στην Ελλάδα, τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών κατά 18 μονάδες, πολύ πάνω από τη μέση διαφορά των 5 μονάδων του ΟΟΣΑ. Κάτι που δείχνει πως οι οικογένειες ανατρέφουν αρκετά διαφορετικά τα αγόρια από τα κορίτσια.
Παρόλα αυτά, οι πολίτες της χώρας μπορούν να περιμένουν να περάσουν 19,2 χρόνια εκπαίδευσης μεταξύ των ηλικιών 5 και 39 ετών, περισσότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ των 18 ετών.
Υψηλό προσδόκιμο ζωής, υψηλή περιβαλλοντική μόλυνση, κακή ποιότητα του νερού
Όσον αφορά την υγεία, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ελλάδα είναι περίπου 82 έτη, ένα έτος υψηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 81 έτη. Το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες είναι 84 έτη, έναντι 79 ετών για τους άνδρες.
Το επίπεδο των ατμοσφαιρικών PM2.5 – μικροσκοπικά σωματίδια ατμοσφαιρικών ρύπων αρκετά μικρά ώστε να εισέρχονται και να προκαλούν βλάβες στους πνεύμονες – είναι 14,5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ των 14 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο.
Στην Ελλάδα, το 67% των πολιτών δηλώνει ικανοποιημένο από την ποιότητα του νερού, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 84%. Για να αντιστραφεί, ο ένας στους τρεις κατοίκους δεν είναι ευχαριστημένος με την ποιότητα του νερού.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση ως προς την ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου με το 22% να μην περιμένουν βοήθεια από πουθενά.
Το 22% δεν έχει «δίχτυ ασφαλείας»
Όσον αφορά τη δημόσια σφαίρα, υπάρχει μια μέτρια αίσθηση κοινότητας και μέτρια επίπεδα συμμετοχής στα κοινά στην Ελλάδα, όπου το 78% των ανθρώπων πιστεύει ότι γνωρίζει κάποιον στον οποίο θα μπορούσε να βασιστεί σε περίπτωση ανάγκης, ποσοστό μικρότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 91%.
Η προσέλευση των ψηφοφόρων, ένα μέτρο της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική διαδικασία, ήταν 58% κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εκλογών, χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 69%. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει τα ποσοστά ψήφου- η συμμετοχή των ψηφοφόρων για το ανώτερο εισοδηματικά 20% του πληθυσμού εκτιμάται ότι είναι 59% και για το κατώτερο 20% εκτιμάται ότι είναι 58%.
Όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τη γενική ικανοποίησή τους από τη ζωή σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10, οι Έλληνες τη βαθμολόγησαν κατά μέσο όρο με 5,8, χαμηλότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 6,7.
Αγχολυτικά: 10.000.000 χάπια πωλούνται στην Ελλάδα κάθε μήνα
Η χρήση του δημοφιλούς αγχολυτικού εκτοξεύτηκε μεταξύ 2019 και 2021, ενώ η κατανάλωση παραμένει στα ύψη μέχρι και σήμερα
Τέσσερα χρόνια μετά την εξάπλωση της πανδημίας του κορoνοϊού, και ο εγκλεισμός που επεβλήθη σχεδόν στο σύνολο των πολιτών ανά τον πλανήτη φαντάζει πλέον μακρινή ανάμνηση που έχουμε επιλέξει – συνειδητά ή μη – να αφήσουμε πίσω μας. Ωστόσο, οι πωλήσεις ενός φαρμάκου δείχνουν πως εκείνη η υγειονομική περιπέτεια άφησε στην κοινωνία ένα μεγάλο «κουσούρι»: το άγχος.
Η δράση της ουσίας του XANAX κορυφώνεται έως δύο ώρες μετά την κατανάλωση του σκευάσματος και παραμένει στον οργανισμό από 12 έως και 15 ώρες
Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει από το σύνολο των φαρμακείων της χώρας η IQVIA, εταιρεία τεχνολογίας και ανάλυσης δεδομένων στον τομέα της Υγείας, οι συνολικές πωλήσεις του στην Ελλάδα σημείωσαν σημαντική αύξηση, της τάξης του 27,5%, μεταξύ 2019 και 2021. Η κατανάλωση του δημοφιλούς αγχολυτικού παραμένει στα ίδια υψηλά επίπεδα μέχρι και σήμερα, με την ανοδική τάση να παρατηρείται και σε άλλες χώρες, με τη Γαλλία να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
ΧΑΝΑΧ είναι η επωνυμία του φαρμάκου της Pfizer με δραστική ουσία την αλπραζολάμη, μια βενζοδιαζεπίνη με κατασταλτικές, υπνωτικές και αγχολυτικές ιδιότητες. Η δράση της ουσίας κορυφώνεται έως δύο ώρες μετά την κατανάλωση του σκευάσματος, ενώ η ουσία παραμένει στον ανθρώπινο οργανισμό από 12 έως και 15 ώρες.
Οπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο ψυχίατρος Δημήτρης Λέννας, δεν πρόκειται για ένα θεραπευτικό φάρμακο, αλλά για συνοδευτικό ιατροφαρμακευτικής αγωγής, κυρίως αντικαταθλιπτικών. Ο ρόλος του, επομένως, δεν είναι να θεραπεύσει τη διαταραχή (άγχος, αϋπνία κ.λπ.) αλλά να βοηθήσει στην αντιμετώπισή της. «Είναι το πιο προσφιλές φάρμακο για τον πανικό και έχει άμεση δράση», επισημαίνει ο ψυχίατρος.
Το ΧΑΝΑΧ κυκλοφορεί στην Ελλάδα σε τέσσερις διαφορετικές μορφές / δόσεις αλπραζολάμης: των 0,25 mg, των 0,50 mg, του 1 mg και των 2 mg, σε συσκευασίες των 30 δισκίων. Πιο συνήθης είναι η συνταγογράφηση του σκευάσματος των 0,50 mg, ενώ τις λιγότερες πωλήσεις καταγράφει το «βαρύτερο» σκεύασμα των 2 mg. Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο φάρμακο έχει ουσιαστικό μονοπώλιο στη δραστική ουσία της αλπραζολάμης, καθώς τα γενόσημα έχουν αθροιστικά μερίδιο μικρότερο του 1% της αγοράς.
Από τα στοιχεία της IQVIA για τις πωλήσεις του στη χώρα μας τα τελευταία 10 χρόνια, προκύπτει αύξηση της κατανάλωσής του στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αλλά κυρίως ένα άλμα στις πωλήσεις του από την αρχή της πανδημίας, το οποίο διατηρείται έως σήμερα.
Οι πωλήσεις πριν από τον κορονοϊό
Ενδεικτικά, το 2014 οι μέσες μηνιαίες πωλήσεις ανέρχονταν σε 30.317 τεμάχια των 0,25 mg, σε 142.958 τεμάχια των 0,5 mg, σε 47.200 τεμάχια του 1 mg και σε 8.850 τεμάχια των 2 mg.
Η αύξηση της χρήσης του ΧΑΝΑΧ στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο
Το 2018, προς τα τέλη δηλαδή της οικονομικής κρίσης με τις επακόλουθες κοινωνικές επεκτάσεις (μείωση εισοδήματος, αύξηση ανεργίας κ.ο.κ.) που ταλαιπώρησε τη χώρα επί σχεδόν μία δεκαετία, οι μέσοι όροι των μηνιαίων πωλήσεων είχαν διαμορφωθεί ως εξής: 35.042 συσκευασίες των 0,25 mg, 182.558 για το σκεύασμα των 0,5 mg, 57.450 για αυτό του 1 mg και 15.008 των 2 mg.
Το αποτύπωμα της κοινωνικοοικονομικής κρίσης είναι σαφές, καθώς ο μέσος όρος μηνιαίων πωλήσεων για όλες τις μορφές του ΧΑΝΑΧ αυξήθηκε κατά 26,5%, από 229.325 συσκευασίες το 2014 σε 290.058 συσκευασίες κάθε μήνα το 2018.
Το 2019, που είναι και η πρώτη χρονιά με τη χώρα εκτός της μέγγενης των Μνημονίων και της αυστηρής λιτότητας, οι μέσες μηνιαίες πωλήσεις σημείωσαν μια μικρή κάμψη, της τάξεως του 8% συνολικά, και διαμορφώθηκαν ως εξής: 28.808 τεμάχια των 0,25 mg, 156.217 τεμάχια των 0,5 mg, 65.192 τεμάχια του 1 mg και 16.050 τεμάχια των 2 mg.
Και ύστερα ήρθε η… πανδημία
Κι ενώ το στρες της οικονομικής στενότητας άρχισε να υποχωρεί (και) στη χώρα μας, ολόκληρη η υφήλιος μπήκε βίαια και αναπάντεχα σε μια νέα, πρωτόγνωρη περιπέτεια: αυτή της πανδημικής κρίσης.
«Η πανδημία και ο καταιγισμός αρνητικών ειδήσεων για εκατόμβες θανάτων εκείνη την εποχή συνετέλεσαν σημαντικά στην αύξηση της ζήτησης και της συνταγογράφησης του ΧΑΝΑΧ», εξηγεί ο Μανώλης Κατσαράκης, γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.
Ο εγκλεισμός, δε, είναι βέβαιο πως προκάλεσε προβλήματα στον ύπνο σε χιλιάδες συμπολίτες μας. Ετσι, το 2020, οι μηνιαίες πωλήσεις του σκευάσματος εκτοξεύτηκαν εκ νέου: κατά μέσο όρο, τη χρονιά της πρώτης και αυστηρότερης καραντίνας πωλούνταν 35.658 συσκευασίες των 0,25 mg, 194.575 συσκευασίες των 0,5 mg, 73.233 συσκευασίες του 1 mg και 16.008 συσκευασίες των 2 mg. Συνολικά, το 2020 πωλούνταν 319.475 συσκευασίες ΧΑΝΑΧ σε μηνιαία βάση, αριθμός που μεταφράζεται σε αύξηση 41% από την αντίστοιχη του 2019.
Το 2021, με την παγκόσμια υγειονομική κρίση να έχει μπει σε νέα φάση και τα εμβόλια να δείχνουν ότι υπάρχει έξοδος από το τούνελ της πανδημίας, η κατανάλωση του σκευάσματος συνέχισε να κινείται σε υψηλά επίπεδα. Ειδικότερα, κάθε μήνα πωλούνταν κατά μέσο όρο 40.683 τεμάχια των 0,25 mg (+41% από το 2019), 199.575 τεμάχια των 0,5 mg (+28%), 74.742 τεμάχια του 1 mg (+15%) και 21.300 τεμάχια των 2 mg (+33%).
Κομμάτι της ζωής των Ελλήνων
Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα. Το 2023, το ΧΑΝΑΧ συνέχισε την κούρσα της «δημοφιλίας» του, κινούμενο σε επίπεδα ανώτερα του 2021 στις τρεις από τις τέσσερις μορφές του, αποδεικνύοντας πως το αγχολυτικό έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής πολλών Ελλήνων.
Ο μέσος όρος μηνιαίων πωλήσεων έκλεισε το 2023 στα 32.808 τεμάχια των 0,25 mg, 207.858 τεμάχια των 0,5 mg, 73.942 τεμάχια του 1 mg και 22.025 τεμάχια των 2 mg. Μάλιστα, ο Μάρτιος του 2023 αποτέλεσε ορόσημο, καθώς τότε κατεγράφησαν οι περισσότερες μηνιαίες πωλήσεις διαχρονικά στο σκεύασμα των 0,5 mg, με 226.200 τεμάχια. Πλέον, κάθε μήνα πωλούνται συνολικά περίπου 335.000 συσκευασίες των 30 δισκίων. Αυτό σημαίνει πως πωλούνται περισσότερα από 10 εκατομμύρια χάπια ΧΑΝΑΧ μηνιαίως – δηλαδή, σχεδόν ένα χάπι για κάθε κάτοικο της χώρας.
«Το ΧΑΝΑΧ ζητάται καθημερινά στα φαρμακεία, ενώ είναι αρκετά σύνηθες το φαινόμενο να έρχονται ασθενείς και να το ζητούν χωρίς την απαραίτητη συνταγή γιατρού», λέει στα «ΝΕΑ» ο Μανώλης Κατσαράκης.
Το ανώτατο όριο για τη συνταγογράφησή του είναι τρεις μήνες, αφού ανήκει στην κατηγορία των ναρκωτικών και των αντιβιοτικών, η συνταγογράφηση των οποίων γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά και η διάθεσή τους ελέγχεται συστηματικά. Εντούτοις, όπως επισημαίνεται σε διεθνείς έρευνες, ένα σημαντικό ποσοστό των χρηστών προμηθεύεται το σκεύασμα από συγγενείς ή φίλους που έχουν συνταγή ή ακόμα και από το dark web.
Αλόγιστη χρήση
«Με φάρμακα όπως το ΧΑΝΑΧ είναι συχνή η περίπτωση της κακοχρησίας (drug misuse), δηλαδή είτε της «χαλαρής» συνταγογράφησης είτε της επίμονης ζήτησης από τον καταναλωτή που θεωρεί ότι του κάνει καλό», σημειώνει ο Γεράσιμος Παπαναστασάτος, επικεφαλής του Τομέα Ερευνας του ΚΕΘΕΑ. Παράλληλα, προκύπτει ζήτημα εθιστικής συμπεριφοράς όταν η χρήση γίνεται συστηματική.
«Παρατηρείται αλόγιστη χρήση και εξάρτηση, ειδικά όταν δεν υπάρχει επιστημονική επίβλεψη από ψυχίατρο. Αυτό συμβαίνει και γιατί είναι συχνή η συνταγογράφησή του από μη αρμόδιους γιατρούς, π.χ. από παθολόγους ή καρδιολόγους», εξηγεί, από την πλευρά του, ο Δημήτρης Λέννας.
Ο κίνδυνος από έναν δύσκολα αναγνωρίσιμο εθισμό
Οι διαδοχικές κρίσεις -οικονομική και πανδημική – των περασμένων ετών εισήγαγαν στην καθημερινότητά μας μία σειρά από καινά δαιμόνια. Ιδίως η τελευταία, άφησε μία σειρά από συνήθειες. Η χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους, για παράδειγμα, είναι μία από αυτές τις συνήθειες, με θετικό αντίκτυπο τόσο για το άτομο όσο και για το σύνολο. Η χρήση αγχολυτικών, από την άλλη, βοήθησε χιλιάδες συνανθρώπους μας να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που δημιούργησαν οι πρωτόγνωρες συνθήκες. Τι γίνεται όμως όταν η χρήση γίνεται κατάχρηση;
Οπως επισημαίνει ο ψυχίατρος Δημήτρης Λέννας, για σκευάσματα όπως το XANAX «καλό είναι η χορήγησή του να σταματά στους δύο μήνες από την πρώτη εισαγωγή στον οργανισμό».
Το πρόβλημα, ωστόσο, έγκειται στο ότι με την πάροδο του χρόνου αναπτύσσεται ανοχή (δηλαδή χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα για να «πιάσει») και εθισμός στην ουσία. «Αν παρέλθει τρίμηνο χρήσης, είναι δύσκολο να τερματιστεί» λέει, από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Μανώλης Κατσαράκης. Αλλωστε, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, ένας άνθρωπος που είναι εθισμένος στο ΧΑΝΑΧ μπορεί να καταναλώνει έως και 20-30 χάπια την ημέρα.
Επιρρεπείς οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας
Ο εθισμός, παρ’ όλα αυτά, δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος. «Η εξάρτηση αναγνωρίζεται πολύ σπάνια από τον χρήστη και η χρήση του ΧΑΝΑΧ δεν συνδέεται με αντικοινωνική συμπεριφορά» περιγράφει ο ερευνητής του ΚΕΘΕΑ Γεράσιμος Παπαναστασάτος και τονίζει πως οι περιπτώσεις εξαρτημένων από το εν λόγω σκεύασμα που μπαίνουν σε προγράμματα απεξάρτησης είναι ελάχιστες.
«Αυτό που έχουμε συχνότερα είναι η συνδυαστική χρήση βενζοδιαζεπινών με οπιοειδή, σε προγράμματα με υποκατάστατη διαγωγή για την ηρωίνη και παράλληλη χρήση βενζοδιαζεπινών» προσθέτει και εξηγεί πως ο εθισμός σε φάρμακα αφορά περισσότερο τους γηραιότερους συμπολίτες μας. «Οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας είναι επιρρεπείς στην κατανάλωση φαρμάκων και συχνά εθίζονται χωρίς καν να το γνωρίζουν. Αλλωστε, και η υπερσυνταγογράφηση είναι ιδιαίτερα συχνή στους υπερηλίκους».
Κοινωνικό φαινόμενο
Η αύξηση της χρήσης του ΧΑΝΑΧ στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, πάντως, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
«Από τη δεκαετία του 2000 παρατηρείται σημαντική αύξηση του άγχους, του φόβου και του πανικού. Οι διαταραχές αυτές αναπτύσσονται σταδιακά από όλο και πιο μικρές ηλικίες» λέει ο Δημήτρης Λέννας, με τον Γεράσιμο Παπαναστασάτο να συνοψίζει:
«Η σημαντική αύξηση της χρήσης ψυχοφαρμάκων όπως το ΧΑΝΑΧ δεν δικαιολογείται από αντίστοιχη αύξηση της ψυχοπαθολογίας. Ωστόσο, οι αγχογόνες καταστάσεις οδηγούν στην «εύκολη» και «αθώα» συνταγογράφηση αγχολυτικών, που έρχεται μαζί και με τη στρατηγική προώθησης των προϊόντων των φαρμακευτικών εταιρειών. Σε αυτό το ζήτημα, είναι σημαντικό να υπάρξει άμυνα από τη μεριά των γιατρών».
Η εργασία δεν είναι απλά ένας τρόπος για να κερδίζει κανείς τα προς το ζειν. Αποτελεί επίσης ένα βασικό στοιχείο της κοινωνικής θέσης του ατόμου καθώς και πηγή νοήματος για τη ζωή του. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα έντονο για τους ανθρώπους εκείνους που έχουν σχετικά απορρίψει την θρησκευτική προσέγγιση στις υπαρξιακές τους ανησυχίες.
Ο όρος «Επαγγελματική Εξουθένωση» (burnout) χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μια κατάσταση συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης στο πλαίσιο της εργασίας, και είναι φαινόμενο με σημαντικό αντίκτυπο στη σύγχρονη κουλτούρα, ειδικά στις «δυτικού τύπου» κοινωνίες και την Ιαπωνία.
Επιδημιολογία
Δεν είναι γνωστό το ποσοστό των εργαζομένων που πάσχουν από επαγγελματική εξουθένωση και φυσικά αυτό κυμαίνεται ανάλογα με τη συγκεκριμένη εργασία, το εργασιακό καθεστώς, τη νομοθεσία και το περιβάλλον. Επίσης η χώρα και ηλικία παίζουν σημαντικό ρόλο και λόγω του γεγονότος ότι ανάλογα με το γενικότερο εργασιακό περιβάλλον ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων με επαγγελματική εξουθένωση τελικά συνταξιοδοτούνται πρόωρα. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 15-50%. Φαίνεται επίσης ότι υπάρχει ενα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού που εμφανίζει μια ευαλωτότητα στην ανάπτυξη εξουθένωσης (Iacovides et al, 1997; Iacovides et al, 2003)
Αιτιοπαθογένεια και κλινική εικόνα
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της εργασίας όπως αυτή αποτελεί στοιχείο της σύγχρονης κοινωνίας, είναι το υψηλό επίπεδο αφοσίωσης. Πολλοί άνθρωποι, κυρίως επαγγελματίες υψηλού επιπέδου, ταυτίζονται με τη δουλειά τους και τον οργανισμό στον οποίο εργάζονται, στο βαθμό που προσωποποιούν κάθε επιτυχία ή αποτυχία. Υπό την έννοια αυτή, η αποτυχία μπορεί να βιώνεται ως τραυματικό γεγονός, ως μια απώλεια του νοήματος στη ζωή του ατόμου οδηγώντας σε μια καταθλιπτικόμορφη κατάσταση.
Παρόλο που τα χρήματα είναι σημαντικά, δε φαίνεται να αποτελούν ούτε προστατευτικό παράγοντα για την εμφάνιση επαγγελματικής εξουθένωσης αλλά ούτε και θεραπεία με την εξαίρεση των περιπτώσεων εκείνων που η οικονομικές απολαβές αποτελούν το μέτρο της επιτυχίας.
Η φύση κάθε επαγγέλματος δρα σα φίλτρο και έτσι το συγκεκριμένο επάγγελμα προσελκύει μόνο άτομα με ειδικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Η προσωπικότητα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο ερμηνεύει τα γεγονότα και διαμεσολαβεί τη διαντίδραση μεταξύ του εαυτού και του περιβάλλοντος (Cooper et al, 1988). Στο ένα άκρο βρίσκονται τα άτομα τα οποία τείνουν να ερμηνεύουν τα γεγονότα κατά βάση ως αποτέλεσμα «τύχης» με τις δικές τους ενέργεις να μην παίζουν σημαντικό ρόλο είτε στην εμφάνιση των γεγονότων είτε στην επίπτωση που αυτά έχουν (εξωτερικό κέντρο ελέγχου – external locus of control). Στο αντίθετο άκρο του συνεχούς βρίσκονται άτομα τα οποία πιστεύουν ότι τα γεγονότα βρίσκονται σε σημαντικό βαθμό κάτω από το δικό τους προσωπικό έλεγχο και επηρεάζουν σημαντικά το τι συμβαίνει (εσωτερικό κέντρο ελέγχου – internal locus of control). Η ανταμοιβή, η ευώδοση και η επιβεβαίωση είναι σημαντικές. Ωστόσο η ερμηνεία που το άτομο δίνει στα δεδομένα καθορίζει και κατά πόσον αντιλαμβάνεται ένα γεγονός ως ανταμοιβή ή όχι (Rotter, 1966).
Ο ανεπαρκής έλεγχος πάνω στη δουλειά, απογοήτευση και το αίσθημα ότι χάνεται το νόημα της ζωής φαίνεται να είναι ανεξάρτητες αιτίες επαγγελματικής εξουθένωσης. Οι παράγοντες αυτοί καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητα και την αρχική του στάση απέναντι στη συγκεκριμένη εργασία και τη θέση που έχει η εργασία στη ζωή του ατόμου. Ακόμα, το είδος της εργασίας μπορεί να καθορίζει τη φύση των πιεστικών παραγόντων και το αποτέλεσμά τους. Η εργασία στις υπηρεσίες υγείας μπορεί να είναι πιεστική εξαιτίας της λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στο νοιάξιμο και την αποστασιοποίηση. Η εργασία σε γραφειοκρατική θέση είναι επίσης πιεστική διότι ο εργαζόμενος μπορεί να νιώθει ένα μικρό ασήμαντο γρανάζι ενός γιγάντιου μηχανισμού και ως εκ τούτου δε μπορεί να επηρεάσει τίποτα. Η σύγκρουση ρόλων (νοικοκυρά και εργαζόμενη) μπορεί να κάνει τις γυναίκες περισσότερο ευάλωτες στη βίωση εργασιακής πίεσης και επαγγελματικής εξουθένωσης. Σε θέσεις που απαιτούν την έκφραση θετικών συναισθημάτων, οι εργαζόμενοι με αρνητική συναισθηματικότητα, νιώθουν τη σύγκρουση μεταξύ των εκφραζόμενων θετικών και των βιούμενων αρνητικών συναισθημάτων. Παρόλα αυτά φαίνεται ότι η αρνητική συναισθηματικότητα προστατεύει από την βίωση υψηλών επιπέδων πίεσης (Abraham, 1999).
Εμπειρικές μελέτες προτείνουν ότι όσο περισσότερο το άτομο πιστεύει ότι έχει τον έλεγχο των γεγονότων, τόσο λιγότερη πίεση βιώνει. Αυτό είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας τύπου Α που χαρακτηρίζεται από ανταγωνιστικότητα, ταχύτητα και υψηλή ενέργεια. Η ίδια όμως προσωπικότητα αναφέρεται ότι συνδέεται στενά με επαγγελματική εξουθένωση. Εκφράζεται πλήρως μόνο σε καταστάσεις στις οποίες η πιεστική εργασία απαιτεί και ενθαρρύνει τέτοια χαρακτηριστικά. Παρόμοιο χαρακτηριστικό προσωπικότητας είναι η «σκληρότητα» (hardiness) που προτάθηκε από τον Kobasa (Kobasa et al, 1982; Lasarus et al, 1984) και περιλαμβάνει την εμπλοκή του επαγγελματία (σε αντίθεση με την αποξένωση), τον έλεγχο (σε αντίθεση με το αίσθημα αβοήθητου) και την αναζήτηση προκλήσεων (σε αντίθεση με την αδιαφορία). Έτσι, οι «σκληροί» άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζουν πιεστικές καταστάσεις με πιο αποτελεσματικό τρόπο αλλα η εμμονή στον ανταγωνισμό αποτελεί πιεστικό παράγοντα η ίδια, και μερικοί δε μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Η σύντομη στιγμή της επιτυχίας δεν είναι αρκετή για τον αφοσιωμένο «εργασιομανή» (workaholic) επαγγελματία ο οποίος μένει με μια πικρή γεύση και αίσθηση κενού μέσα του. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονο στα επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών υγείας επειδή απαιτούν συναισθηματική επένδυση και αλτρουιστική διάθεση ενώ η ικανοποίηση πολλές φορές λείπει ώστε η απογοήτευση να είναι συχνή.
Εργασιακή πίεση (job stress)
Είναι σαφές ότι η εργασία δεν είναι μόνο πηγή ικανοποίησης και κοινωνικο-οικονομικού status, αλλά επίσης αποτελεί πηγή stress. Με τον όρο stress υποδηλώνεται το σύνολο τόσο της ψυχικής όσο και της σωματικής πίεσης για απόδοση και επίδοση, που οδηγεί το άτομο να εργάζεται στα υψηλότερα όρια των δυνατοτήτων του. Ο όρος αυτός δεν ταυτίζεται με το άγχος ή μόνο με την ψυχική πίεση, όπως έχει καταλήξει να σημαίνει στην καθομιλουμένη γλώσσα.
Όσον αφορά το stress που προέρχεται από την εργασία, σε αντίθεση με εκείνο που προέρχεται από το περιβάλλον της προσωπικής ζωής, ένα χαρακτηριστικό του είναι ότι δε μπορεί εύκολα να τροποποιηθεί από το άτομο (ενδεχομένως και καθόλου) με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο για το άτομο να το αντιμετωπίσει. Αυτό παραπέμπει στην έννοια τη εσωτερικού έναντι εξωτερικού κέντρου ελέγχου (internal vs. external locus of control) που θεωρείται ως κρίσιμος παράγοντας στη διαδικασία της προσαρμογής (Pearlin et al, 1978; Rotter, 1966). Στην πραγματικοτητα, δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη μειζόνων ψυχοπιεστικών γεγονότων ώστε να παραχθεί εργασιακό stress. Η άθροιση μικρότερων καθημερινών γεγονότων (hassles) μπορεί να παράγει σημαντικά επίπεδα πίεσης (Chamberlain et al, 1990). Από την άλλη μερία, η εργασιακή πίεση από μόνη της δεν προκαλεί εξουθένωση. Γενικά, οι επαγγελματίες μπορεί να λειτουργεούν σε υψηλό επίπεδο απόδοσης αν η εργασία τους τους δίνει θετική ανάδραση. Ωστόσο εκείνοι που αντιμετωπίζουν ένα υψηλά πιεστικό περιβάλλον, όπως το νοσηλευτικό προσωπικό στις μονάδες εντατικής θεραπείας, μπορεί να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους, θυμού, διαταραχών συμπεριφοράς και καταθλιπτικής συμπτωματολογίας.
Σύμφωνα με τους Erickson et al (1972), τόσο η προαγωγή όσο και ο υποβιβασμός, η ασυμφωνία του καθεστώτος καθώς και η εργασιακή ανασφάλεια είναι σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες της εργασιακής πίεσης. Μερικές μελέτες συσχετίζουν την επαγγελματική πίεση τόσο με τη σωματική (Karasek et al, 1981) όσο και με την ψυχική υγεία (Braun et al, 1988; Landbergis, 1988), ένώ άλλοι συγγραφείς δε συμφωνούν (Carayon, 1993). Παρότι η επίδραση που έχει πάνω στην ψυχική υγεία η εργασία σε υπερβολικά ωράρια φαίνεται να είναι μέτρια, η αίσθηση του ελέγχου πάνω στην εργασία, η χρήση δεξιοτήτων και η υποστήριξη από συναδέλφους καθώς και ποιοτικά χαρακτηριστικά των απαιτήσεων της εργασίας φαίνεται να έχουν σημαντικότερη επίδραση όσον αφορά την ψυχολογική δυσφορία και την κατάχρηση αλκοόλ. Αυτές οι πηγές εργασιακής πίεσης φαίνεται να έχουν μια στενή σχέση με τις ψυχικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένης της μείζονος κατάθλιψης. Η παρατεταμένη εργασία σε εξαντλητικά ωράρια σχετίζεται με υψηλά ποσοστά εμφράγματος του μυοκαρδίου, σακχαρώδους διαβήτη και υπέρτασης (Braun et al, 1988; Landbergis, 1988).
Επαγγελματική Εξουθένωση (burnout)
Ο όρος «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Freudenberger το 1974 για να περιγράψει μια κατάσταση εξάντλησης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας στο εργασιακό τους περιβάλλον. Καθόρισε την κατάσταση αυτή ως «αδυναμία για επίδοση, ή εξουθένωση λόγω υπερβολικών απαιτήσεων που αφορούν την ενέργεια, τη δύναμη ή τις δυνατότητες». Το άτομο γίνεται άκαμπτο, ξεροκέφαλο και ανελαστικό, εμποδίζει την πρόοδο και τις δομικές αλλαγές επειδή οι αλλαγές αυτές απαιτούν προσπάθεια για προσαρμογή. Ο Freudenberger προτείνει ότι περισσότερο ευάλωτοι να αναπτύξουν επαγγελματική εξουθένωση είναι οι αφοσιωμένοι και οι αποροφημένοι απο την εργασία τους, εκείνοι δηλαδή που αισθάνονται τόσο μια εσωτερική πίεση να προσφέρουν όσο και μια εξωτερική να αποδώσουν. Περιέγραψε τον «αφοσιωμένο εργαζόμενο» (dedicated) ο οποίος αναλαμβάνει υπερβολικά πολλή δουλειά, τον «υπερ-δεσμευμένο εργαζόμενο» (overcommitted) του οποίου η ζωή έξω από την εργασία δεν δίνει ικανοποίηση και τον «αυταρχικό εργαζόμενο» (authoritarian) ο οποίος νιώθει ότι κανείς άλλος εκτός απ αυτόν δε μπορεί να κάνει τη δουλειά με την ίδια αποτελεσματικότητα (Freudenberger, 1975).
Άλλοι συγγραφείς περιγράφουν την επαγγελματική εξουθένωση ως την «προοδευτική απώλεια του ιδεαλισμού, της ενέργειας και του σκοπού, η οποία βιώνεται από ανθρώπους που εργάζονται σε επαγγέλματα προσφοράς, ως αποτέλεσμα της εργασίας τους» (Sturgess et al, 1983). Ο Cherniss περιγράφει την επαγγελματική εξουθένωση ως την «αρρώστεια των υπεραφοσιωμένων» (Rogers et al, 1988). Οι Brezniak και Ben Ya’Ir (1989) πιστεύουν ότι οφείλεται στην ανισορροπία μεταξύ των δυνατοτήτων, των αξιών, των προσδοκιών και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος. Η Maslach (1976 and 1982)έδωσε τον πιο περιεκτικό ίσως ορισμό περιλαμβάνοντας τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική και νοητική εξουθένωση η οποία παρατηρείται σε κάθε επαγγελματία που η δουλειά του απαιτεί τη συνεχή επαφή με άλλους ανθρώπους. Η Maslach πρότεινε ότι το σύνδρομο αυτό δεν εμφανίζεται ξαφνικά αλλά είναι το αποτέλεσμα παρατεταμένης εργασίας υπό πίεση. Σύμφωνα με τους Maslach και Jackson (1986), υπάρχουν τρείς διαστάσεις που περιγράφουν το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης: Η συναισθηματική εξάντληση, η αποπροσωποποίηση και η πτώση των προσωπικών επιτευγμάτων. Στην πορεία της ανάπτυξης της επαγγελματικής εξουθένωσης, η συναισθηματική εξάντληση εμφανίζεται πρώτη. Αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος νιώθει κουρασμένος από τη δουλειά του και δεν έχει ψυχολογική δύναμη να επενδύσει σ’ αυτήν. Αυτό ακολουθείται από μια προσπάθεια να αμυνθεί και να προστατεύσει τον εαυτό του μονώνοντας τα συναισθήματά του και αναπτύσσοντας απρόσωπες σχέσεις με συναδέλφους και ασθενείς σε μια προσπάθεια να αποφύγει την πίεση. Αυτός ο μηχανισμός είναι γενικά αναποτελεσματικός και οδηγεί στην τελική φάση της εξουθένωσης που είναι η πτώση της απόδοσης στη δουλειά.
Ο όρος «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout) δεν είναι συνώνυμος του όρου «εργασιακή πίεση» (job stress), «κόπωση» (fatigue), «αποξένωση» (alienation) ή «κατάθλιψη» (depression) παρόλο που η κατάχρηση του όρου τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησε σε σύγχυση όρων και ορισμών. Η επαγγελματική εξουθένωση φαίνεται ότι προκαλείται από δυσανάλογα υψηλή προσπάθεια (με επένδυση σε χρόνο και συναισθηματική εμπλοκή), και χαμηλή ικανοποίηση (αρνητικά αποτελέσματα) σε συνδυασμό με πιεστικές εργασιακές συνθήκες (υψηλές απαιτήσεις). Επηρεάζει κυρίως τους νοσηλευτές, γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς, εκπαιδευτικούς και άλλα παρόμοια επαγγέλματα. Τα περισσότερα από τα μοντέλα της επαγγελματικής εξουθένωσης προσπαθούν να εξηγήσουν την ανάπτυξή της μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ προσωπικότητας και περιβάλλοντος (Cox, 1978; Harrison, 1978; Cooper et al, 1988; O’Brien et al, 1994). Μερικοί ερευνητές τονίζουν τη σημασία των πιεστικών συνθηκών στην εργασία και τα προβλήματα που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ συναδέλφων (Constable et al, 1986; Duxbury et al, 1984) . Ο Pines (1986) τονίζει περισσότερο το ρόλο του εργασιακού περιβάλλοντος ενώ κατά τη γνώμη του τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τα κίνητρα παίζουν ρόλο μόνο για την πυροδότηση και τον καθορισμό της βαρύτητας. Ωστόσο τονίζει επίσης ότι οι περισσότερο αφοσιωμένοι εργαζόμενοι εμφανίζουν βαρύτερες μορφές εξουθένωσης και κατά τη γνώμη του η αιτία της εξουθένωσης αυτής είναι υπαρξιακή και οφείλεται στην ανάγκη του ανθρώπου να δώσει νόημα στη ζωή του. Όταν η εργασία αποτυγχάνει να το κάνει, η επαγγελματική εξουθένωση είναι αναπόφευκτη (Pines, 1989). Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε η επαγγελματική εξουθένωση τείνει να εμφανίζεται σε ανθρώπους που διαλέγουν ιδιαίτερα ιδεαλιστικά επαγγέλματα και με αυτόν τον τρόπο αντανακλά την αποτυχία της εργασίας να λειτουργήσει ως λύση σε ένα υπαρξιακό δίλημα. Άλλοι συγγραφείς τονίζουν τη σημασία της στάσης που έχει το άτομο απέναντι στη συγκεκριμένη εργασία, τα όνειρα, τις φιλοδοξίες και τις πεποιθήσεις που έχει σχετικά με την εργασία και το κοινωνικο της status. Σημαντικός παράγοντας φαίνεται ότι είναι η ύπαρξη χαρακτηριστικών «σκληρότητας» (hardiness traits) στην προσωπικότητα (Kobasa et al, 1982; Lasarus et al, 1984). Πάντως είναι φανερό ότι η αλληλεπίδραση των παραγόντων είναι περίπλοκη και μη-γραμμική. Ενώ η σκληρή εργασία ενδεχομένως οδηγεί σε εξουθένωση, αντίθετα η επαγγελματική επιτυχία όπως αυτή εκτιμάται από άλλους καθώς και οι εργασιακές αξίες φαίνεται να προστατεύουν από την εργασιακή πίεση (Knoop, 1994). Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι τα άτομα που εμφανίζουν επαγγελματική εξουθένωση συνήθως κρύβουν το πρόβλημά τους επειδή νιώθουν ενοχές και ντροπή για τη συμπεριφορά τους τη στάση τους και την ψυχοδιανοητική τους κατάσταση.
Θεραπευτική παρέμβαση και πρόγνωση
Η πρόληψη και η θεραπευτική παρέμβαση τόσο για την εργασιακή πίεση όσο και την επαγγελματική εξουθένωση βασίζονται τότο στη δόμηση του κατάλληλου εργασιακού περιβάλλοντος όσο και στη σωστή διαχείρηση του προσωπικού. Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην ομαδική δουλειά και να δίνεται θετική ψυχολογική ανάδραση η οποία είναι αναγκαία για τον εργαζόμενο ώστε να αισθανθεί ικανοποιημένος από την εργασία του. Μερικές φορές ειναι απαραίτητο να αλλάζει το προσωπικό τομείς εργασίας και καθήκοντα συχνά, ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον του για τη δουλειά. Ωστόσο οι αλλαγές αυτές δε θα πρέπει να είναι υπερβολικά συχνές και θα πρέπει να σέβονται τα προσόντα του εργαζομένου (ωστε να αποφεύγονται υποβιβασμοί στην πράξη λόγω της αλλαγής). Επίσης η πρώιμη αναγνώριση της ανάπτυξης κατάθλιψης καθώς και της συνοσηρότητας είναι κρίσιμες διότι οδηγούν ενωρίς σε πλήρη θεραπεία. Επιπλέον, για τους εργαζόμενους που έχουν εκδηλώσει τα σύνδρομα αυτά, δεν είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιούνται ο διαλογισμός και η yoga, επειδή πιθανόν προκαλούν περαιτέρω νοητική πτώση, μείωση της ενέργειας και ψυχική κώπωση. Το άτομο με επαγγελματική εξουθένωση δε χρειάζεται ενδοσκόπηση. Αντίθετα χρειάζεται σωματική κώπωση όχι πιο πολλή ψυχική πίεση και εξάντληση.
Η επαγγελματική εξουθένωση έχει σοβαρό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο. Αναφέρεται ότι σημαντικός αριθμός εργαζομένων παραιτούνται πρόωρα λόγω εξουθένωσης (Claxton et al, 1998; Cooper et al, 1989; Molassiotis et al, 1996; Woodward et al, 1999; Little et al, 1990). Ακόμα περισσότεροι χρησιμοποιούν συχνά τις υπηρεσίες υγείας. Οι μέρες εργασίας που χάνονται και η απώλεια παραγωτικότητας ειναι σημαντικές. Οι μακροχρόνιες συνέπειες της εξουθένωσης πάνω στην ψυχική και σωματική υγεία των επαγγελματιών είναι επίσης σημαντικές αν και δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.
Η επιδείνωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών που εξυπηρετούνται από το εξουθενωμένο προσωπικό καθώς και η κυνική διάθεση που αναπτύσσει το προσωπικό είναι ιδιαίτερα προβληματικά και επικίνδυνα στο χώρο της παροχής υπηρεσιών υγείας.
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να παραβλάψει κάθε όψη της ζωής του ατόμου και να έχει δηλητηριώδη επίδραση στις διαπροσωπικές και οικογενειακές σχέσεις και να οδηγήσει σε μια γενικευμένη αρνητιστική διάθεση απέναντι στη ζωή. Υπό την έννοια αυτή η επαγγελματική εξουθένωση έχει κάποια κοινά στοιχεία με την κλινική κατάθλιψη (Iacovides et al, 1999).
Βιβλιογραφία
1. Abraham R: Negative affectivity: moderator or confound in emotional dissonance-outcome relationships? J Psychol 1999 Jan 133:1 61-72
2. Braun S, Hollander RB: Work and Depression in the Federal Republic of Germany. Women Health 1988;14:3-26
3. Brezniak N, Ben Ya’Ir S: Patient Burnout Behavior of Young Adults Undergoing Orthodontic Treatment. Stress Med. 1989;5:183-187
4. Carayon P: A Longitudinal Test of Karasek’s Job Strain Model Among Office Workers. Work Stress 1993;7:299-314
5. Chamberlain K, Zika S: The Minor Events Approach to Stress: Support for the Use of Daily Hassles. Brit J Psychol, 1990;81:469-481
6. Constable C.J. and Russel D.W.: The effects of social support and the work environment upon burnout among nurses J of Human Stress. 1986;Spring:22-26
7. Cooper CL, Baglioni AJ: A Structural Model Approach Toward the Development of a Theory of the Link Between Stress and Mental Health. Brit J Med Psychol, 1988;61:87-102
8. Cooper CL, Rout U: Mental Health, Job Satisfaction and Job Stress Among General Practitioners. BMJ, 1989;298:366-370
9. Claxton RP, Catalán J, Burgess AP: Psychological distress and burnout among buddies: demographic, situational and motivational factors. AIDS Care 1998 Apr 10:2 175-90
10. Cox T.: Stress. London, Macmillan, 1978
11. Duxbury M., Armstrong G., Drew D. and Henly S.: Head nurse leadership style with stuff nurse burnout and job satisfaction in neonatal intensive care units. Nursing Research, 1984;33:97-101
12. Erickson JM, Pugh WM, Gunderson KE: Status Congruency as a Predictor of Job Satisfaction and Life Stress. J Appl Psychol 1972;56:523-525
13. Freudenberger H.J.: Staff burnout. J of Social Issues, 1974;30:159-165
14. Freudenberger HJ: The Staff Burnout Syndrome in Alternative Institutions. Psychotherapy: Theory, Research ans Practice, 1975; 12:73-82
15. Harrison R.V.: Person-environment fit and job stress. In C.L. Cooper and R. Payne (Eds): Stress at Work. Chichester, Wiley, 1978.
16. Iacovides A, Fountoulakis K, Moysidou C, et al.: Burnout in nursing staff: a clinical syndrome rather than a psychological reaction? Gen Hosp Psychiatry 19:419-428, 1997
17. Iacovides A, Fountoulakis KN, Kaprinis S, et al.: The relationship between job stress, burnout and clinical depression. J Affect Disord 75:209-221, 2003.
18. Iacovides A, Fountoulakis KN, Moysidou C, et al.: Burnout in nursing staff: is there a relationship between depression and burnout? Int J Psychiatry Med 29:421-433, 1999.
19. Karasek R, Baker D, Marxer F et al: Job Decision Latitude, Job Demands and Cardiovascular Disease: A Prospective Study of Swedish Men. Am J Public Health, 1981;71:694-705
21. Kobasa S.C., Maddi S.R., Kahn S.: Hardiness and health: A prospective inquiry. J of Personality and Social Psychol, 1982;42:168-177.
22. Landbergis PA: Occupational Stress Among Health Care Workers: A Test of the Job Demands-Control Model. J Organ Behav 1988;9:217-239
23. Lasarus R.S., Folkman S.: Stress, Appraisal and Coping. New York, Springer-Verlag, 1984.
24. Little LF, Gaffney IC, Rosen KH, Bender MM: Corporate instability is related to airline pilots’ stress symptoms.Aviat Space Environ Med 1990 Nov 61:11 977-82
26. Maslach C.: Burnout: The cost of Caring. New Jersey, Prentice Hall Inc.,1982
27. Maslach C: Burned-Out. Human Behavior, 1976(Sept):16-22
28. Molassiotis A, Haberman M: Evaluation of burnout and job satisfaction in marrow transplant nurses. Cancer Nurs 1996 Oct 19:5 360-7
29. O’ Brien S., Page S: Self Efficacy, Perfectionism and Stress in Canadian Nurses. Can J Nurs Res 1994;26(3):49-61
30. Pearlin LI, Schooler C: The Structure of Coping. Journal of Health and Social Behavior, 1978;19:2-21
31. Pines A, Aronson E: Career Burnout: Causes and Cures. The Free Press, A Division of Macmillan Inc., New York, 1989 pp xii
32. Pines A.M.: Who is to blame for helper’s burnout? Environmental impact. In C. D. Scott and K. Hawk (Eds), Heal Thyself: The Health of Health Care Professionals. New York, Brunner/Mazel Inc., 1986.
33. Rogers JC, Dodson SC: Burnout in Occupational Therapists. The American Journal of Occupational Therapy, 1988;42(12):787-792
34. Rotter JB: Generalized Expectancies for Internal Versus External Control of Reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 1966;80(1):1-28
35. Sturgess J, Poulsen A.: The Prevalence of Burnout in Occupational Therapists. Occupational Therapy in Mental Health, 1983; 3(4): 47-60
36. Woodward CA, Shannon HS, Cunningham C, McIntosh J, Lendrum B, Rosenbloom D, Brown J: The impact of re-engineering and other cost reduction strategies on the staff of a large teaching hospital: a longitudinal study. Med Care 1999 Jun 37:6 556-69
Σύμφωνα με τα ευρήματα νέας έρευνας, τα οποία παρουσιάστηκαν στο ετήσιο επιστημονικό συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας, λιγότερες από 7 ώρες ύπνου κάθε βράδυ συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση σε βάθος χρόνου.
Οι συγγραφείς της μελέτης αναγνώρισαν ότι η σχέση μεταξύ των προτύπων ύπνου και της υπέρτασης, δεν αποτελεί «αποκάλυψη». Ωστόσο, δήλωσαν ότι τα στοιχεία αυτής της σύνδεσης παρέμεναν μέχρι σήμερα ασυνεπή.
Η έρευνα Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από 16 μελέτες. Οι πληροφορίες αφορούσαν περιστατικά υπέρτασης για 1.044.035 άτομα σε 6 χώρες που δεν είχαν ιστορικό υψηλής αρτηριακής πίεσης σε περιόδους παρακολούθησης που κυμαίνονταν από 2 έως 18 έτη.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όσοι κοιμόντουσαν για μικρότερα των 7 ωρών χρονικά διαστήματα είχαν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν υπέρταση, ανεξαρτήτως καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα και άλλων, όπως η ηλικία.
Ο συσχετισμός ήταν ακόμη πιο ισχυρός για τους ανθρώπους που κοιμούνταν λιγότερες από 5 ώρες.
«Με βάση τα δεδομένα, όσο λιγότερο κοιμάστε τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξετε υψηλή αρτηριακή πίεση στο μέλλον», δήλωσε ο Δρ Καβέ Χοσεϊνί, επικεφαλής ερευνητής της μελέτης και επίκουρος καθηγητής καρδιολογίας στο Κέντρο Καρδιάς της Τεχεράνης.
«Ο ύπνος 7 με 9 ώρες κάθε βράδυ, όπως συνιστάται από τους ειδικούς, φαίνεται να είναι ιδανικός και για την καρδιά σας», επεσήμανε ο ίδιος.
Αναλυτικά τα ευρήματα Η ερευνητική ομάδα ανέφερε ότι ο ύπνος λιγότερο από 7 ώρες συσχετίστηκε με 7% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης. Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε στο 11% όταν η διάρκεια του ύπνου ήταν μικρότερη από 5 ώρες.
Ο Χοσεϊνί ανέφερε ότι τα αποτελέσματα αυτά είναι συγκρίσιμα με τις επιπτώσεις του διαβήτη και του καπνίσματος, που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο υπέρτασης ενός ατόμου κατά τουλάχιστον 20%.
Εξήγησε επίσης ότι ενδεχόμενοι παράγοντες κακού ύπνου θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διαταραχές, όπως η υπνική άπνοια, η κατάθλιψη, το υπέρμετρο άγχος, η υπερφαγία καθώς και παράγοντες όπως η χρήση ορισμένων φαρμάκων, η κατανάλωση αλκοόλ, η νυχτερινή εργασία ή άλλες συνήθειες του τρόπου ζωής.
«Ο κίνδυνος υψηλής αρτηριακής πίεσης είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες» Οι ηλικίες των συμμετεχόντων στη μελέτη κυμαίνονταν από 35 έως 61 ετών. Περισσότεροι από τους μισούς (61%) ήταν γυναίκες.
Οι γυναίκες που ανέφεραν λιγότερες από 7 ώρες ύπνου είχαν 7% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν υψηλή αρτηριακή πίεση.
Οι ερευνητές εξέφρασαν την έκπληξή τους που δεν βρήκαν διαφορές με βάση την ηλικία στη σχέση μεταξύ της διάρκειας του ύπνου και της υπέρτασης, καθώς τα πρότυπα ύπνου συχνά αλλάζουν καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν.
«Ο πολύ λίγος ύπνος φαίνεται να είναι πιο επικίνδυνος για τις γυναίκες», είπε Ο Χοσεϊνί.
Και συνέχισε:
«Η μελέτη είχε περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της αναφοράς των δεδομένων από τους ίδιους τους συμμετέχοντες. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αξιολόγηση της συσχέτισης μεταξύ της διάρκειας του ύπνου και της υψηλής αρτηριακής πίεσης χρησιμοποιώντας πιο ακριβείς μεθόδους».
Γιατί οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο; «Ο υψηλότερος κίνδυνος για τις γυναίκες θα μπορούσε ενδεχομένως να αποδοθεί σε ορμονικούς παράγοντες, ιδιαίτερα στις διακυμάνσεις στα επίπεδα οιστρογόνων που μπορεί να επηρεάσουν διαφορετικά τα πρότυπα ύπνου και την καρδιαγγειακή υγεία. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν διαταραχές ύπνου που σχετίζονται με ορμονικές αλλαγές κατά την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση.
Οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως οι ευθύνες φροντίδας της οικογένειας και το εργασιακό άγχος που επηρεάζουν την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου των γυναικών, μπορούν επίσης να προστεθούν στην εξίσωση. Όλα αυτά συμβάλλουν στον αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης», ανέφεραν χαρακτηριστικά οι επιστήμονες.
Το άγχος στον εργασιακό χώρο επιβαρύνει τη σωματική και ψυχική υγεία, οδηγεί σε χωρισμούς και αυξάνει τις καταχρήσεις, όπως προκύπτει από την ετήσια έρευνα της Headspace
Έρευνα που πραγματοποίησε η Headspace, μία εταιρεία που εξειδικεύεται σε εφαρμογές για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, εξέτασε την κατάσταση της συναισθηματικής και σωματικής υγείας πάνω από 2.000 εργαζόμενων σε ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και σχεδόν 250 επικεφαλής τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού και περισσότερων από 200 γενικών διευθυντών.
Τα συμπεράσματά της ίσως να μην μας προκαλούν τόσο μεγάλη έκπληξη…
Το άγχος στη δουλειά επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, το εργασιακό άγχος δεν τελειώνει στη δουλειά, αλλά ακολουθεί τους εργαζόμενους στο σπίτι, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην προσωπική ζωή των εργαζομένων.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 77% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το εργασιακό άγχος επηρέασε αρνητικά τη σωματική τους υγεία και το 75% είπε ότι τους προκάλεσε αύξηση βάρους.
Επίσης, ένα εξίσου πάρα πολύ υψηλό ποσοστό (71%) ανέφερε ότι το άγχος της δουλειάς ήταν και αυτό που οδήγησε στο τέλος της σχέσης τους. Μάλιστα οι εργαζόμενοι της Gen X (άνθρωποι που γεννήθηκαν από 1965 έως το 1980) δήλωσαν σε ποσοστό 79% πως το εργασιακό άγχος ήταν η αιτία του χωρισμού ή του διαζυγίου τους.
Ένα 37% των εργαζομένων είπε ότι το εργασιακό άγχος επιβάρυνε σοβαρά την ψυχική τους υγεία, προκαλώντας αυτοκτονικό ιδεασμό ή οδηγώντας στη χρήση ουσιών.
Ποιος φταίει;
Ως βασικό παράγοντα πρόκλησης άγχους, η συντριπτική πλειονότητα (97%) όσων δήλωσαν πως έχει επιβαρυνθεί η ψυχική τους υγεία εξαιτίας της δουλειάς, έδειξε… τον διευθυντή. Οι λόγοι πολλοί: είτε γιατί αντιμετωπίζει τα μέλη της ομάδας άνισα (43%), είτε γιατί τους πιέζει να μην τηρούν τα ωράρια εργασίας (41%), είτε γιατί τους επιβάλλει έναν παράλογο όγκο δουλειάς (40%).
Στο γραφείο ή στο σπίτι;
Πάντως η παρουσία στο γραφείο, αντί για εξ αποστάσεως εργασία, φαίνεται πως έχει θετικό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων.
Συγκεκριμένα, το 53% των εργαζομένων ανέφερε ότι ο χώρος εργασίας τούς βοήθησε να βρουν μια κοινότητα ανθρώπων με παρόμοιες αντιλήψεις και υπόβαθρο. Επίσης, το 44% των εργαζομένων δήλωσε ότι ο χώρος εργασίας τους βοήθησε να δημιουργήσουν σχέσεις και να αισθάνονται λιγότερο μόνοι.
Νευροεπιστήμη: Ξεχάστε τo «λογική ή συναίσθημα». Η λογική μας ορίζεται από το συναίσθημα!
Πολλοί στη δυτική πνευματική παράδοση έχουν κληρονομήσει μια ιδέα, που οφείλεται κυρίως στους αρχαίους Έλληνες, ότι το συναίσθημα και η λογική είναι αντίθετα. Έχουμε συναισθήματα και σκέψεις, είμαστε όλοι «Διόνυσος μαζί με Απόλλωνα». Ωστόσο, ο νευροεπιστήμονας Αντόνιο Νταμάζιο προσφέρει μια αντίστιξη: μιλάει για τους «σωματικούς δείκτες», φυσιολογικές αποκρίσεις που καθοδηγούν τη λήψη αποφάσεων. Με άλλα λόγια, είναι συναισθήματα που καθορίζουν τη λογική μας.
Στην επαγγελματική μας ζωή, προσπαθούμε συχνά να είμαστε «επαγγελματίες». Προσπαθούμε να είμαστε αμερόληπτοι, αντικειμενικοί, λογικοί και συμβατοί. Εξισώνουμε τους συναδέλφους και «παρκάρουμε» τις προκαταλήψεις μας έξω, με το αυτοκίνητο. Όμως η ιδέα του Νταμάζιο για τους σωματικούς δείκτες το ανατρέπει όλο αυτό:
Δε μπορούμε να αφήσουμε έξω τις συναισθηματικές μας αποσκευές. Ο εγκέφαλός μας δεν χωρίζεται σε «λογική έναντι συναισθήματος». Αυτά αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο.
Τι σημαίνουν οι «σωματικοί δείκτες» του Νταμάζιο και πώς μπορεί να επηρεάζουν τη ζωή του καθενός μας;
Οι αποσκευές που κουβαλάμε
Οι αναμνήσεις δεν είναι απλώς εγκεφαλικές, επεισοδιακές στιγμές από το παρελθόν μας. Αν σας ζητήσω να φανταστείτε μια εικόνα της μητέρας σας την πρώτη μέρα στο σχολείο ή το πρώτο σας κατοικίδιο, δεν θα έχετε μόνο μια εικόνα. Έχετε επίσης μια σειρά συνοδευτικών συναισθημάτων — συχνά μπερδεμένων. Τα πάντα σχετικά με το συνειδητό μυαλό μας εμποτίζονται με αυτόν τον τρόπο με συναίσθημα. Ό,τι μάθαμε για τον κόσμο αποθηκεύεται λογικά και συναισθηματικά. Αυτό σημαίνει ότι όταν κοιτάξουμε τις διάφορες αλληλεπιδράσεις μας με τον έξω κόσμο, θα ανακαλύψουμε συνοδευτικά συναισθήματα, τα οποία είναι γνωστά ως «σωματικοί δείκτες».
Για παράδειγμα, ας φανταστούμε ότι η «Όλγα» είχε μόνο τοξικές σχέσεις. κάθε σύντροφος που είχε ήταν κακοποιητικός. Ως εκ τούτου, έχει αναπτύξει ορισμένους σωματικούς δείκτες κάθε φορά που βιώνει τοξικές συμπεριφορές στους συντρόφους της. Όταν κάποιος την υποτιμά, είναι περιφρονητικός ή είναι ιδιαίτερα μυστικοπαθής για ορισμένα πράγματα, η Όλγα έχει μια σπλαχνική, σωματική απόκριση. Η καρδιά της χτυπάει γρήγορα, το κεφάλι της πονάει, οι παλάμες της ιδρώνουν, δεν κοιμάται και ούτω καθεξής.
Σύμφωνα με τον Νταμάζιο, αυτοί οι δείκτες θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνουμε μια απόφαση. Η Όλγα μπορεί να εγκαλέσει τον σύντροφό της για τη συμπεριφορά του. Μπορεί να φύγει μακριά και να τον αφήσει. Ή μπορεί να αποφασίσει να διατηρήσει αυτή την τοξικότητα στη ζωή της.
Βρίσκουμε σωματικούς δείκτες σε κάθε τομέα της ζωής – κάθε αρένα που περιλαμβάνει σημαντικές αποφάσεις και περιλαμβάνει «ιστορία». Οι προηγούμενες συναντήσεις μας με το Χ ή το Υ θα καθορίσουν πώς θα ανταποκριθούμε σωματικά και συναισθηματικά στην εκ νέου συνάντηση του Χ ή του Υ στο μέλλον. Τα συναισθήματά μας καθορίζουν τις παραμέτρους της περίσκεψής μας.
Εφαρμογή των δεικτών
Αν γνωρίζουμε ότι φέρνουμε πολλά από τον εαυτό μας σε κάθε κατάσταση, πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε; Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε την υπόθεση του Νταμάζιο στην καθημερινή μας ζωή; Ακολουθούν τρεις συμβουλές:
Αποκατάσταση και επισκευή:
Μόλις είχες μια σκληρή συζήτηση με κάποιον – έναν συνάδελφο, έναν προϊστάμενο ή έναν εργαζόμενο στην ομάδα σας. Δεν ήταν μια επίσημη προειδοποίηση, αλλά δεν απείχε και πολύ. Όντας άνθρωπος, έχεις μπει σε αμυντική και άβολη κατάσταση. Αποφεύγεις αυτό το άτομο όσο το δυνατόν περισσότερο. Η επικοινωνία μειώνεται στο ελάχιστο. Ο «σωματικός δείκτης» τώρα είναι ένας δείκτης έντασης. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να συνεργαστείτε με αυτό το άτομο. Δεν μπορείτε απλώς να «παγώσετε» ένα μέλος της ομάδας σας.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2016 σχετικά με τις «δύσκολες συνομιλίες» που αφορούν νοσοκόμες από την Αυστραλία, ένα από τα βασικά στοιχεία για την αποκατάσταση μιας σχέσης μετά τη συνομιλία είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Η «απώλεια προσώπου» είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που βλάπτει μια σχέση. Έτσι, ο καλύτερος τρόπος για να το επιδιορθώσετε είναι να υπενθυμίσετε σε κάποιον τις επιτυχίες του. Δώστε του πάλι εργασίες. Δείξτε ότι εξακολουθείτε να τον/την εμπιστεύεστε και να τον/την σέβεστε.
Συναισθηματική συνήχηση:
Η αξιοποίηση της δύναμης των σωματικών δεικτών είναι βασικό στοιχείο του μάρκετινγκ και είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες (αν όχι με την ορολογία του Νταμάζιο). Ο Ντον Ντρέιπερ των «Mad Men» – χρησιμοποιώντας μία φράση της Μάγια Αγγέλου μέσα από την έντεχνη πλοκή του σεναρίου – είπε: «Οι άνθρωποι δεν θα ξεχάσουν ποτέ πώς τους κάνεις να νιώθουν» – και υπάρχει αλήθεια σε αυτό.
Όταν πουλάς ένα προϊόν, χρειάζεται αυτό να συνδεθεί με κάποιο είδος συναισθήματος. Πρέπει να έχει ένα αφήγημα. Εάν αυτό που λες δεν έχει συναισθηματική απήχηση, τότε δεν θα πάει καλά. Για να το κάνεις αυτό, πρέπει να σκεφτείς μία ιστορία με την οποία οι άνθρωποι να μπορούν να σχετιστούν συναισθηματικά.
Πέρα από την περιγραφή της θέσης:
Οι σωματικοί δείκτες αναθεωρούν ένα σημαντικό σημείο της συναισθηματικής νοημοσύνης ευρύτερα: ο καθένας έχει τις δικές του ιστορίες να πει και το δικό του ταξίδι στο τώρα. Όταν κάποιος μπαίνει στο δωμάτιο, έχει στην πλάτη του ένα φορτηγό με αποσκευές. Αυτό μπορεί να έχει να κάνει με έννοιες, όπως «Πώς μοιάζει η σκληρή δουλειά;» ή μπορεί να είναι συναισθηματικοί σωματικοί δείκτες.
Έτσι, χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί στις αντιδράσεις των συναδέλφων μας και, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, να επικοινωνούμε ουσιαστικά μεταξύ μας. Μάθετε λίγα πράγματα για τη ζωή κάποιου. Είναι εύκολο σε έναν χώρο εργασίας να πηγαίνετε από συνάντηση σε συνάντηση και να βλέπετε την εργασιακή ιδιότητα κάποιου πριν από την ετικέτα του ονόματός του. Αλλά το να συναναστρεφόμαστε ουσιαστικά ο ένας με τον άλλο δεν είναι μόνο συναισθηματικά έξυπνο. Θα κάνει επίσης πιο αποτελεσματικές τις αλληλεπιδράσεις μας. Θα μας κάνει όλους καλύτερους (και) στη δουλειά μας.
Σε κάποια στιγμή της ζωής μας, όλοι έχουμε έρθει αντιμέτωποι με αυτή την κατάσταση: ένας γνωστός, ίσως και δικός μας άνθρωπος, μας απογοητεύει διαρκώς. Ενώ εξακολουθούμε να δίνουμε ευκαιρίες και να τους καταλαβαίνουμε, η αρνητικότητά τους δεν έχει τέλος.
Μάθετε να ξεχωρίζετε τις ανεπαίσθητες ενδείξεις ότι έχετε να κάνετε με έναν πραγματικά κακό άνθρωπο, ακόμη και όταν δεν θέλετε με τίποτα να το παραδεχτείτε, αφού η συνειδητοποίηση αυτή πονάει.
Αυτά είναι τα 8 σημάδια
Αγνοούν διαρκώς τα συναισθήματά σας
Είναι πάντα το θύμα
Δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη
Χειριστική συμπεριφορά
Υπερβολική κριτική και αρνητικότητα
Δεν μετανιώνουν πραγματικά
Είναι εγωκεντρικοί
Δεν σέβονται τα όριά σας
Η αναγνώριση των 8 χαρακτηριστικών ενδείξεων ότι έχετε να κάνετε μ’ έναν άσχημο χαρακτήρα μπορεί να είναι μία πικρή και απογοητευτική εμπειρία
Αγνοούν διαρκώς τα συναισθήματά σας
Η ενσυναίσθηση είναι θεμελιώδες γνώρισμα του ανθρώπου. Όταν ένας άνθρωπος διαρκώς αμελεί τα συναισθήματά σας, υποτιμά τις ανησυχίες σας και ειρωνεύεται τους φόβους σας, έχετε να κάνετε με κάποιον που δεν σέβεται τα συναισθήματά σας και σας στέλνει ένα ξεκάθαρο σημάδι ότι έχει απαίσιο χαρακτήρα. Αν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να συμμεριστεί τα συναισθήματά σας, δεν αξίζει τον χρόνο σας. Η απουσία ενσυναίσθησης δεν είναι ένα μικρό ελάττωμα, ούτε πρέπει ν’ αγνοείται.
Είναι πάντα το θύμα
Έχει τύχει να παρατηρήσετε ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι μονίμως το θύμα, σε οποιαδήποτε κατάσταση; Αυτή η νοοτροπία ορισμένων ανθρώπων, είναι εξουθενωτική. Όσο και αν προσπαθείς να τους στηρίξεις, είναι μάταιο, αφού βλέπουν τον εαυτό τους πάντα από την μεριά του θύματος. Σημασία έχει πάντα, μόνο η δική τους προσπάθεια, το δικό τους συναίσθημα, η δική τους δυσκολία. Η θυματοποίηση και η άρνησή τους ν’ αναλάβουν το μερίδιο της δικής τους ευθύνης είναι εξαντλητικό για τους γύρω τους. Δεν είναι καθήκον σας να τους υποστηρίζετε διαρκώς. Να θυμάστε ότι σας αξίζουν καλύτεροι άνθρωποι.
Δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη
Μία εξουθενωτική συμπεριφορά είναι η διαρκής άρνηση ενός ανθρώπου να παραδεχτεί ότι έχει κάνει λάθος. Όταν αργούν μονίμως φταίει η κίνηση, ή το τηλέφωνό τους που έκλεισε, ή ο σκύλος τους που αρρώστησε-γενικώς, πάντα κάποιος άλλος φταίει που δεν μπορούν να κρατήσουν τις υποσχέσεις τους. Αν έχετε να κάνετε μ’ έναν άνθρωπο που ποτέ δεν αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του, τότε έχετε να κάνετε μ’ έναν πραγματικά κακό άνθρωπο.
Χειριστική συμπεριφορά
Η χειριστικότητα είναι ένα όπλο στα χέρια των ανθρώπων που δεν θέλουν πραγματικά το καλό σας. Οι χειριστικοί άνθρωποι συχνά χρησιμοποιούν τις τύψεις, την πίεση ή τις απειλές για να εκβιάσουν τη συμπεριφορά σας. Αν ένας φίλος διαρκώς γκρινιάζει για το πόσο δύσκολη είναι η ζωή του και προσπαθεί να σας κάνει να νιώσετε άσχημα προκειμένου να τον βοηθήσετε, έχετε το νου σας. Ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι γνώρισμα των χειριστικών ανθρώπων.
Υπερβολική κριτική και αρνητικότητα
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ελαττώματα και αδυναμίες, κανείς δεν είναι τέλειος. Όμως, ανάμεσα στη δημιουργική, εποικοδομητική κριτική και την αρνητική και κακοπροαίρετη κριτική, υπάρχει τεράστιο χάσμα. Ένας κακός χαρακτήρας, εστιάζει μονίμως στα αρνητικά και τα τονίζει. Είναι ο φίλος που, όταν αγοράσετε ένα καινούργιο ρούχο, θα σχολιάσει λέγοντας ότι δεν σας ταιριάζει, αν του ανακοινώσετε ένα καλό νέο, θα προσπαθήσει να σας ‘κόψει’ τη χαρά. Η διαρκής τους κριτική και αρνητικότητα εξαντλεί την ενέργειά σας και σας αποδυναμώνει κάνοντάς σας να νιώθετε ανασφαλείς.
Δεν μετανιώνουν πραγματικά
Ένα από τα πιο ισχυρά σημάδια που μαρτυρούν ότι ένας άνθρωπος έχει απαίσιο χαρακτήρα είναι η απουσία πραγματικής μεταμέλειας. Ακόμη και αν τύχει και ζητήσουν συγγνώμη, ξέρεις ότι δεν το εννοούν, επειδή δεν υπάρχει ειλικρίνεια στον τρόπο τους, δεν υπάρχει πραγματική κατανόηση της ζημίας ή του πόνου που έχουν προκαλέσει. Ένα ‘συγγνώμη’ για έναν κακό άνθρωπο, είναι απλώς μία λέξη, ώστε να χειραγωγήσει τα συναισθήματά σας και να ξεφύγει απ’ την άβολη κατάσταση. Αν ένας άνθρωπος, σας έχει πληγώσει και βλέπετε ότι δεν καταβάλλει καμία ουσιαστική προσπάθεια να επανορθώσει, αυτό είναι ένα αξιόπιστο σημάδι του απαίσιου χαρακτήρα του. Η πραγματική μεταμέλεια σημαίνει ενσυναίσθηση και κατανόηση-γνωρίσματα που δεν έχουν οι κακοί άνθρωποι. Αξίζετε να περιβάλλεστε από ανθρώπους που όχι μόνο αντιλαμβάνονται τα λάθη τους αλλά μάλιστα, προσπαθούν και να επανορθώσουν.
Είναι εγωκεντρικοί
Η διαφορά ανάμεσα στην αυτό-φροντίδα και την εγωκεντρικότητα είναι τεράστια. Αν ποτέ χρειάστηκε ν’ αντιμετωπίσετε ένα εγωκεντρικό άτομο, ξέρετε πόσο δυσάρεστη εμπειρία είναι, αφού κάθε συζήτηση πρέπει ν’ αφορά αυτούς, τις δικές τους εμπειρίες, τα δικά τους κατορθώματα. Οι ζωές των ανθρώπων γύρω τους, τους ενδιαφέρουν ελάχιστα ή, καθόλου. Έτσι, κάθε κουβέντα θα αφορά πάντα εκείνους. Ωστόσο, οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό, ενδιαφέρον και αγάπη.
Δεν σέβονται τα όριά σας
Ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που μπορεί να σας διδάξει η ζωή, είναι η ανάγκη του σεβασμού των ορίων σας. Τα όρια καθοδηγούν τις αλληλεπιδράσεις σας και προστατεύουν την ψυχική και συναισθηματική σας υγεία. Όταν ένας άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται την έννοια των ορίων, σε σέβεται τον χρόνο, τα προσωπικά ζητήματα και την ιδιωτικότητά σας, θα νιώσετε προσβεβλημένοι. Όταν κάποιος διαρκώς δεν σέβεται τα όριά σας, εκπέμπει ένα προειδοποιητικό σήμα. Ο σεβασμός των ορίων είναι αναγκαίος για κάθε υγιή σχέση. Αν έχετε να κάνετε μ’ ένα άτομο το οποίο συστηματικά παραβιάζει τα όρια σας, πρόκειται για έναν κακό χαρακτήρα. Προστατεύστε τα όριά σας, και να θυμάστε ότι έχετε κάθε δικαίωμα να προστατεύετε τον χρόνο, την ενέργεια και τον χώρο σας.
Τελικές σκέψεις
Η αντιμετώπιση ενός κακού χαρακτήρα δοκιμάζει την υπομονή και τη συναισθηματική μας δύναμη. Η αναγνώριση των ενδείξεων είναι το πρώτο βήμα για να προστατεύσετε τον εαυτό σας από την τοξική επιρροή των ανθρώπων αυτών. Είναι επίσης αναγκαία ώστε να προστατεύσετε την ευημερία και την ψυχική σας υγεία.
Στα 40 χρόνια που έχει περάσει ως σύμβουλος ανθρώπινου δυναμικού, ο Chris Williams έχει δει πολλούς κακούς μάνατζερ.
Οι κακοί προϊστάμενοι συχνά γίνονται διάσημοι μέσα σε μία εταιρεία, αλλά όχι με τον τρόπο που θα ήθελαν. Οι παλιοί εργαζόμενοι προειδοποιούν τους πιο νέους να τους αποφεύγουν. Πολλοί απλά παραιτούνται για να τους ξεφορτωθούν. Και όσοι φεύγουν, εξακολουθούν να λένε ιστορίες για αυτούς δεξιά και αριστερά. Οι κακοί μάνατζερ είναι σαν τις κατσαρίδες στο τέλος του κόσμου, βρίσκουν ένα τρόπο να επιβιώσουν, γράφει στο Business Insider ο Williams, που έχει διατελέσει αντιπρόεδρος ανθρωπίνου δυναμικού στην Microsoft και σήμερα εργάζεται σαν σύμβουλος.
Σύμφωνα με εκείνον, οι κακοί προϊστάμενοι έχουν συνήθως τέσσερα κοινά χαρακτηριστικά:
1. Είναι εγωκεντρικοί.
Τα πάντα αφορούν εκείνους, λέει ο Williams. Είτε από εγωισμό ή γιατί αναγνωρίζουν την ανεπάρκειά τους, οι κακοί μάνατζερ ανησυχούν πάντα για την εικόνα που δείχνουν στους άλλους.
Τρέμουν για το τι πιστεύει η ομάδα τους για αυτούς. Θέλουν απελπισμένα να τους θαυμάζουν. Πιστεύουν ότι πρέπει να έχουν όλες τις απαντήσεις και αντί να εστιάσουν στην ουσία, μένουν στην επιφάνεια και στις εντυπώσεις.
Αντί να δουλέψουν μαζί με την ομάδα τους για να παράξουν αποτελέσματα, τους ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός τους και η εικόνα τους.
2. Εστιάζουν στις διαδικασίες αντί στο αποτέλεσμα.
Οι κακοί μάνατζερ δεν κοιτάζουν το αποτέλεσμα, αλλά τη διαδικασία. Εξοργίζονται όταν κάποιος αργεί μερικά λεπτά, παρακολουθούν την κάθε κίνηση των υπαλλήλων και θέλουν η ομάδα τους να δίνει την εντύπωση ότι είναι διαρκώς απασχολημένη.
Αυτοί οι προϊστάμενοι παρακολουθούν διαρκώς όλα τα λάθος πράγματα: Πόση ώρα ξόδεψε κάποιος με τον πελάτη, όχι εάν ο πελάτης ήταν ευχαριστημένος. Πόση ώρα πληκτρολογούσε ένας υπάλληλος, όχι πόσα προβλήματα έλυσε. Παρακολουθούν τους υφισταμένους τους σαν να είναι ρομπότ, ψάχνοντας ακόμα και για την παραμικρή απόκλιση από τον ιδανικό αυτοματισμό που έχουν στο μυαλό τους.
Έτσι, κοιτάζουν το δέντρο, αλλά χάνουν το δάσος.
3. Φοβούνται την αποτυχία.
Καθώς έχουν τέτοια εμμονή με την εικόνα, φοβούνται βαθιά την αποτυχία, ειδικά εάν αυτή θα χαλάσει το δικό τους ίματζ.
Αντί να αναγνωρίσουν ότι κάποιες φορές, η αποτυχία είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια όταν μια ομάδα δοκιμάζει τα όρια, οι μάνατζερ αυτοί είναι εμμονικοί με την τελειότητα.
Αντί να ψάξουν την αιτία μιας αποτυχίας, τους ενδιαφέρει μόνο να βρουν κάποιον να κατηγορήσουν. Αντί να δουν μια ευκαιρία να μάθουν, βλέπουν έναν λόγο για να ντρέπονται.
Για αυτό και η ομάδα τους μαθαίνει να αποφεύγει τα ρίσκα, ακόμα και εάν αυτό σημαίνει ότι θα υποαποδίδει. Μαθαίνει να κρύβει τις όποιες ενδείξεις αποτυχίας, παραποιώντας τα αποτελέσματα εάν χρειαστεί.
4. Κρύβουν πληροφορίες.
Οι κακοί μάνατζερ αντιμετωπίζουν τις πληροφορίες σαν ένα πολύτιμο εμπόρευμα το οποίο θα πρέπει να συσσωρεύουν, αντί να το μοιράζονται με άλλους.
Θέλουν να ελέγξουν το αφήγημα μέσα στην ομάδα αλλά και προς τα έξω. Έτσι, εφαρμόζουν αυστηρό έλεγχο των επικοινωνιών εκτός της ομάδας, παρακολουθούν τα emails και τα meetings και επιμένουν να τους κοινοποιούνται τα πάντα.
Επιπλέον, κρύβουν τα κακά νέα από την ομάδα και λένε ψέματα.
Διαβάστε τις δέκα συνηθισμένες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας των ανθρώπων που δυσκολεύονται να πετύχουν στη ζωή
Η επιτυχία είναι το όνειρο όλων των ανθρώπων. Ορισμένοι όμως, κατακτούν τους στόχους τους πολύ πιο δύσκολα και η επιτυχία φαντάζει πιο μακρινή. Αν αισθάνεστε ότι είστε άνθρωπος που, ενώ πασχίζει, οι στόχοι του δεν επιτυγχάνονται, αυτό μπορεί να οφείλεται στο φορτίο που κουβαλάτε απ’ τα παιδικά σας χρόνια, τις δυσμενείς εμπειρίες και καταστάσεις που μέχρι σήμερα αποτελούν εμπόδια στην επιτυχία σας στη ζωή.
Η πραγματικότητα μπορεί να πονέσει, όμως είναι απαραίτητο να την αντιμετωπίσετε κατάματα.
Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να πετύχουν στη ζωή, ίσως είχαν αυτές τις 10 εμπειρίες στην παιδική ηλικία
Ασταθές οικογενειακό περιβάλλον
Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Απουσία ενθάρρυνσης
Εμπειρία εκφοβισμού
Σας «κολλούσαν» χαρακτηρισμούς
Παραμελούσαν τα προσωπικά σας ενδιαφέροντα
Διαρκής κριτική
Υπερπροστατευτικοί γονείς
Ευνοιοκρατία
Οικονομική αστάθεια
Καθένας από τους 10 αυτούς παράγοντες επηρεάζουν σημαντικά την αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό του και τη διαμόρφωση της αυτοπεποίθησής του.
Ασταθές οικογενειακό περιβάλλον
Η αστάθεια του οικογενειακού περιβάλλοντος, κάνει ένα παιδί να είναι διαρκώς σε επιφυλακή, μη γνωρίζοντας ποια μπορεί να είναι η πιθανή αντίδραση των γονέων του. Το απρόβλεπτο οικογενειακό περιβάλλον δημιουργεί μία μόνιμη αίσθηση ανασφάλειας που καθηλώνει τον ενήλικα αργότερα σε στασιμότητα. Η αβεβαιότητα είναι τόσο διάχυτη στη ζωή του ώστε το παιδί, και αργότερα ο ενήλικας, είναι διαρκώς σε επαγρύπνηση σε όλους τους τομείς της ζωής του, απ’ την προσωπική του εξέλιξη έως την επιδίωξη των επαγγελματικών του στόχων.
Μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, με κυρίαρχη την επιδίωξη της τελειότητας, μπορεί να «παραλύσουν» ένα παιδί, και αργότερα τον ενήλικα απ’ τον φόβο της αποτυχίας. Το αποτέλεσμα της τελειοθηρίας είναι η πλήρης απουσία προσπάθειας και επιδίωξης ευκαιριών, υπό τον φόβο της αποτυχίας. Το αποτέλεσμα των μη ρεαλιστικών προσδοκιών είναι η δυσχέρεια στην επιδίωξη των στόχων που μπορεί να οδηγήσουν στην επιτυχία. Ακόμη και η μετριότητα στην περίπτωση αυτή, φαντάζει πιο ασφαλής απ’ την επιδίωξη υψηλότερων στόχων.
Απουσία ενθάρρυνσης
Είναι διαπιστωμένο ότι, τα παιδιά που δεν λαμβάνουν υποστήριξη και ενθάρρυνση, δεν αναλαμβάνουν έξυπνα και υγιή ρίσκα ως ενήλικες. Αμφισβητούν τις ικανότητές τους και δύσκολα βγαίνουν από την οικεία «ζώνη ασφαλείας τους». Η έλλειψη αυτοπεποίθησης τους κρατά εγκλωβισμένους σ’ ένα σχήμα αποτυχίας, αφού ο φόβος της αποτυχίας και η πεποίθηση της ανικανότητας, τους αποτρέπει απ’ την ανάληψη πρωτοβουλιών που μπορεί να οδηγήσουν στην επιτυχία.
Εμπειρία εκφοβισμού
Ο εκφοβισμός είναι μία πολύ σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν πολλά παιδιά, και οι επιδράσεις του είναι πολύ μακροχρόνιες. Η υποτίμηση και η ταπείνωση καταστρέφουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού, δημιουργώντας το αίσθημα της αναξιότητας και της ανικανότητας. Το αίσθημα αναξιότητας στοιχειώνει τον άνθρωπο και στην ενήλικη ζωή του, εμποδίζοντάς τον απ’ την επιδίωξη των στόχων του και την κατάκτηση της επιτυχίας. Η αδυναμία τους να πετύχουν στη ζωή μπορεί να μην είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ικανότητας, αλλά της πεποίθησής τους ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν.
Σας «κολλούσαν» χαρακτηρισμούς
Όταν οι σημαντικοί άνθρωποι της ζωής μας, όπως είναι οι γονείς, μας χαρακτηρίζουν «ντροπαλούς», «άτολμους», διαμορφώνουμε τη ζωή μας με τρόπο που να επιβεβαιώνει τα συμπεράσματά τους. Απαιτείται θάρρος και αναστοχασμός, ώστε να αμφισβητήσετε την εγκυρότητα των χαρακτηρισμών που σας συνοδεύουν απ’ την παιδική σας ηλικία.
Παραμελούσαν τα προσωπικά σας ενδιαφέροντα
Η αδιαφορία των γονέων για τα προσωπικά ενδιαφέροντα του παιδιού και η ώθηση προς μία άλλη κατεύθυνση που οι ίδιοι θεωρούν σωστή, οδηγούν τον άνθρωπο σε επιλογές που δεν τον ικανοποιούν. Μόνο όταν ο άνθρωπος βρίσκει την επαφή με όσα τον ικανοποιούν, καταφέρνει να επιδιώξει τους στόχους που ο ίδιος θέλει και, που θα τον οδηγήσουν στην επιτυχία.
Διαρκής κριτική
Η διαρκής έκθεση σε κριτική από σημαντικούς ανθρώπους τη ζωή, όπως δασκάλους ή γονείς μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ανασφάλειας, ανεπάρκειας και αμφισβήτησης του εαυτού. Η διαρκής, μη εποικοδομητική κριτική, μας κάνει να μην πιστεύουμε στις δυνατότητές μας και να μην διεκδικούμε τους στόχους και τα όνειρά μας.
Υπερπροστατευτικοί γονείς
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς κρατούν τα παιδιά τους μακριά από κάθε πρόκληση της πραγματική ζωής, οδηγώντας τα σε υπερβολική εξάρτηση και δυσκολεύοντας την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Το αποτέλεσμα είναι, άνθρωποι που μεγαλώνουν με υπερπροστατευτικούς γονείς να δυσκολεύονται πολύ να κατακτήσουν τους στόχους τους αργότερα στη ζωή.
Ευνοιοκρατία
Άνθρωποι που μεγάλωσαν σε περιβάλλον συγκρίσεων και ευνοιοκρατίας, της ευνοϊκής συμπεριφοράς και προτίμησης άλλων, όπως αδέλφια, δέχτηκαν πλήγμα στην αυτοπεποίθησή τους και το αίσθημα της προσωπικής τους αξίας. Η ανατροφή στη σκιά ενός άλλου οδηγεί σε αισθήματα κατωτερότητας και δυσκολία στην κατάκτηση των στόχων. Να θυμάστε ότι καθένας είναι μοναδικός και ο ρυθμός του καθένα προς την επιτυχία, διαφέρει.
Οικονομική αστάθεια
H οικονομική αστάθεια στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο στρες και άγχος, τα οποία αποσπούν την προσοχή απ’ την προσωπική ανάπτυξη και την εξέλιξη. Άνθρωποι που μεγάλωσαν σε περιβάλλον με έντονη οικονομική αστάθεια, αναπτύσσουν «νοοτροπία της έλλειψης» (scarcity mindset), μία νοοτροπία που τους κρατάει εγκλωβισμένους στο άγχος της επιβίωσης και της σταθερότητας, παρά στην προσπάθεια ανάπτυξης και εξέλιξης.
Tip: Οι δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, μπορεί να οδήγησαν σε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς που δυσκολεύουν την κατάκτηση των στόχων μας και την επιτυχία στην ενήλικη ζωή. Ωστόσο, τίποτε δεν μπορεί να καταδικάσει έναν άνθρωπο που είναι αποφασισμένος να διεκδικήσει και να κατακτήσει τους στόχους και τα όνειρά του. Η αναγνώριση και αντιμετώπιση των 10 δυσμενών εμπειριών της παιδικής ηλικίας, είναι το πρώτο βασικό βήμα προς την υιοθέτηση μίας νοοτροπίας προσανατολισμένης στην εξέλιξη και την επιτυχία.
Ο δυνατός άνθρωπος δεν ανέχεται προσβολές μα ούτε ανταποδίδει την κακία πίσω για να τον δούν ή για να νικήσει.
Οι δυνατοί άνθρωποι είναι οι άνθρωποι που ησύχασαν, άνθρωπος που ησύχασε την ψυχή του δεν ξέρει πολλά μόνο βλέπει πολλά χωρίς να τα βάζει όλα σε λέξεις δεν τραντάζει το τόπο με το εγώ του δεν μιλά άσχημα για τους άλλους ποτέ φεύγει απο τους θορύβους.
Ο άνθρωπος που ησύχασε τη ψυχή του δεν μιλάει πολύ δίνει τόπο στην οργή δε μάχεται για όλους και για όλα στέκεται σε όλους και σε όλα … γιατί έχει ψυχή …
Πολλοί προτιμούν πλέον να μείνουν ακριβώς στον ίδιο ρόλο με τις ίδιες ευθύνες, παρά να ανελιχθούν, σύμφωνα με νέα έρευνα
Γιατί να δεχθεί κάποιος εργαζόμενος μια προαγωγή εάν είναι απολύτως ευχαριστημένος από τις συνθήκες στην τρέχουσα θέση του; Πολλοί προτιμούν πλέον να μείνουν ακριβώς στον ίδιο ρόλο με τις ίδιες ευθύνες, παρά να ανελιχθούν, σύμφωνα με νέα έρευνα από τη μεγαλύτερη εταιρεία στελέχωσης στον κόσμο.
Ειδικότερα, από την ετήσια έκθεση Workmonitor της Randstad προκύπτει ότι το 39% των εργαζομένων θα έλεγε όχι σε προαγωγή, διότι είναι ευχαριστημένο από τη δουλειά του. Περίπου αντίστοιχο ποσοστό, το 34%, δηλώνει πως δεν θα ήθελε ποτέ να αναλάβει θέση προϊσταμένου ή μάνατζερ.
«Αυτό σημαίνει ότι τα κίνητρα των ανθρώπων στη δουλειά δεν βασίζονται απαραίτητα μόνο στις προαγωγές», δήλωσε στο Business Insider ο διευθύνων σύμβουλος της Randstad, Sander van ‘t Noordende. «Ταλέντο σημαίνει να επαναπροσδιορίσεις τι σημαίνει φιλοδοξία, να βάλεις την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, την ευελιξία, την ισότητα και τις δεξιότητες στο επίκεντρο των επαγγελματικών σου αποφάσεων», τόνισε ο ίδιος.
Στη δημοσκόπηση της Randstad συμμετείχαν 27.000 άτομα σε 34 χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη, την ευρύτερη περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και την Αμερική. Οι ερωτηθέντες, ηλικίας από 18 έως 67 ετών, εργάζονται τουλάχιστον 24 ώρες την εβδομάδα ή είναι ελεύθεροι επαγγελματίες ή άνεργοι, οι οποίοι όμως σκέφτονται να ψάξουν δουλειά στο μέλλον.
Τα ευρήματα συνάδουν με τις τάσεις που αναδύονται τα τελευταία χρόνια στη διεθνή αγορά εργασίας. Η «σιωπηλή παραίτηση» (quiet quitting), οι «δουλειές για τεμπέλικα κορίτσια» (lazy girl jobs) και το «bare minimum Monday», που προωθεί το να καταβάλλει κανείς την απολύτως ελάχιστη προσπάθεια στο γραφείο τις Δευτέρες, έχουν ως κοινό σημείο ότι ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να βάλουν τη δουλειά σε «δεύτερη μοίρα» και να εστιάσουν στην υπόλοιπη ζωή τους.
Ορισμένοι από τους νεότερους εργαζόμενους διστάζουν να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις, διότι δεν εμπιστεύονται τα ανώτερα στελέχη, διότι τους ενδιαφέρει περισσότερο να έχουν μια υγιή προσωπική ζωή ή επειδή πιστεύουν ότι τα επιπλέον χρήματα δεν αξίζουν την επιπλέον δουλειά και την πίεση.
Για τους εργοδότες που θέλουν να κρατήσουν και να αναπτύξουν τα νέα ταλέντα, το μήνυμα είναι σαφές. «Οι εργοδότες πρέπει να δώσουν προσοχή στην πρόοδο πέρα από την παραδοσιακή επαγγελματική ανέλιξη, λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές φιλοδοξίες του καθενός», υποστήριξε ο van ‘t Noordende. «Οφείλουν επίσης να καταλάβουν ότι η επαγγελματική ανέλιξη και η διατήρηση μιας υγιούς προσωπικής ζωής είναι αλληλένδετα και πρέπει να είναι ισορροπημένα», τόνισε ο ίδιος.
moneyreview.gr με πληροφορίες από Business Insider
to tseligato tou agriniou 